Reizen met de camper is de ultieme manier van vrijheid. Je kan gaan en staan waar en wanneer je maar wilt en hebt toch altijd dat stukje comfort mee van een eigen huis op wielen. Maar voor wie volledig in vrijheid wil kamperen is energie van moeder natuur het meest ideaal. Met een accu achterin en een zonnepaneel op het dak kom je nooit meer zonder stroom te staan.

Een zonnepaneel begint elektriciteit op te wekken zodra er zonlicht op valt, ook als het bewolkt is. De opbrengst is dan wel lager, maar overdag vangt een zonnepaneel vrijwel altijd wel licht en levert dus altijd wel wat vermogen op. Dat komt door de zonnecellen in het paneel. Deze hebben een negatieve en positieve elektrische laag die gaat geleiden zodra ze in aanraking komen met zonlicht en elkaar. Het licht dat wordt opgevangen wordt omgezet in elektriciteit en die wordt opgeslagen in de accu tot deze vol is. Een zonnepaneel voor de camper is een duurzame investering en is de enige optie om voor langere tijd vrij te staan van stroom, mits het paneel op het dak genoeg zon vangt natuurlijk en je niet meer energie verbruikt dan er wordt toegevoegd. Perfect voor liefhebbers van wildkamperen.

Type zonnepaneel camper

Zonnepanelen zijn verkrijgbaar in een monokristal en polykristal type. Een monokristal paneel zou een iets hogere opbrengst hebben dan een polykristal paneel, maar dat gaat vooral op in gebieden waar het klimaat vrij constant is. Binnen het wisselende Europese klimaat zijn de verschillen tussen deze twee panelen niet zo groot en daarom is de uitstraling van het paneel voor veel mensen doorslaggevend. Het monokristal paneel is iets duurder, maar heeft donkere egale zonnecellen en wordt daardoor vaak mooier gevonden. Daarnaast heb je de keuze uit vaste of (semi-)flexibele zonnepanelen voor de camper. Wij adviseren om voor een vast glaspaneel te gaan en alleen flexibele panelen te plaatsen als je daar een goede reden voor hebt, bijvoorbeeld als het gewicht op het dak een grote rol speelt zoals bij een hefdak of het noodzakelijk is om het paneel zo plat mogelijk op het dak te monteren. Flexibele zonnepanelen voor de camper zijn namelijk duurder in aanschaf, maar omdat ze vaak direct op het dak geplakt worden blijft er ook geen ruimte over voor ventilatie waardoor het rendement snel achteruit gaat. Wij hebben daar overigens wel een oplossing voor gevonden, verderop lees je daar meer over.

Laadregelaar
Omdat de spanning van een zonnepaneel vanwege de weersomstandigheden nooit hetzelfde is kan deze niet direct op de accu worden aangesloten. Een laadregelaar zorgt ervoor dat de wisselende spanning/stroom combinatie van het zonnepaneel omgezet wordt naar een stabiele spanning voor de accu. De laadregelaar is verkrijgbaar in PWM of MPPT maar ons advies is om altijd voor de MPPT regelaar te kiezen. Deze is voorzien van een speciale techniek waarbij de invoerspanning wordt aangepast zodat ook bij wisselend weer maximaal rendement uit een zonnepaneel gehaald kan worden. Een MPPT regelaar levert zo tot wel 30% meer vermogen op. Daarnaast kun je met een MPPT meerdere zonnepanelen in serie aansluiten (lees hier verderop meer over). Je hebt dan minder dikke bekabeling nodig en met minder lichtsterkte (bijvoorbeeld in de winter) kun je toch nog voldoende spanning opwekken. Wij hebben een Victron MPPT (75/15). Het eerste getal is de maximale ingangsspanning om aan te geven dat een zonnepaneel niet boven de 75 Volt mag komen (controleer de maximale spanning van jouw zonnepaneel bij de productspecificaties en vermenigvuldig het als je panelen in serie schakelt). Het tweede getal is het maximaal aantal ampère dat de laadregelaar kan leveren aan de accu (controleer de maximale stroom van jouw zonnepaneel bij de productspecificaties en vermenigvuldig het als je meerdere panelen schakelt).

De Victron MPPT regelaars zijn verkrijgbaar in een SmartSolar en BlueSolar. De BlueSolar is het meest voordelig en voldoet i.c.m. een losse monitor voor de meeste campers. Wil je de opbrengst ook kunnen uitlezen op je smartphone, dan kun je kiezen voor de iets duurdere SmartSolar. Deze is uitgerust met bluetooth waarmee je de zonnepanelen kan monitoren via de gratis Victron app.

Zonnepanelen camper berekenen

Om uit te rekenen hoeveel watt zonnepanelen je voor de camper nodig hebt is het handig om jouw dagelijks stroomverbruik inzichtelijk te maken. Dat doe je door het vermogen (Watt) van alle elektrische apparaturen in je camper te vermenigvuldigen met het aantal uur (h) dat je het apparaat per dag verbruikt en deze bij elkaar op te tellen (Wh). Daarmee kun je ook uitrekenen hoeveel Watt zonnepanelen je ongeveer nodig hebt. Er is helaas geen standaard formule voor, maar het is wel mogelijk om een indicatie te maken op basis van de gemiddelde dagopbrengst. Dat er geen standaard formule is komt omdat de gemiddelde dagopbrengst van een zonnepaneel nooit hetzelfde is. De weersomstandigheden verschillen per dag en ook de zonkracht is anders gedurende het jaargetijde.

Zo staat een mooie dag in oktober gelijk aan vier volle zonuren omdat de zonkracht in deze periode minder sterk is dan in de zomer. Een 100 Watt zonnepaneel levert op zo’n dag dus (4 x 100 Watt) 400 Watt aan elektriciteit op. Stel dat jouw dagelijks stroomverbruik rond de 600 Watt ligt, dan lijkt dat niet genoeg te zijn. Echter verdubbelt dit aantal makkelijk op een mooie dag in de zomer, plus dat het dan langer licht is buiten. Daarnaast kopen de meeste mensen een iets grotere accu om ook een paar dagen zonder stroomvoorziening van de camping of zonnepanelen te kunnen staan en kan de accu vaak ook worden bijgeladen tijdens het rijden via de dynamo. Je hoeft dus geen zonnepaneel te nemen dat elke dag een accu van 0% tot 100% oplaadt.

Dat sommigen het dak van hun camper dan ook vol leggen met soms wel 400+ Watt aan zonnepanelen is vaak dan ook een beetje overdreven. Wij hebben in onze bus genoeg aan 320+ Watt omdat we veel vanuit de camper werken, soms maanden op reis gaan en we koken op inductie. Voor de gemiddelde camperaar is zoveel vermogen echt niet nodig en zonde van het geld. Voor een dagelijks stroomverbruik van zo’n 600 Watt voldoet een 150 Watt zonnepaneel (4 x 150) prima, zelfs nog tijdens een mooie dag in oktober. Maak dan ook een realistische berekening en kies vervolgens een iets groter zonnepaneel voor een beetje speling.

Bereken zelf hoeveel zonnepalen je nodig hebt met de volgende calculator:

Heb je nog niet je dagelijks verbruik bepaalt? De volgende tabel helpt je om een indruk te krijgen van hoeveel zonnepanelen je nodig hebt.

Zonnepanelen camper installeren

Het installeren van zonnepanelen is een eenvoudige klus, al zit er wel wat verschil in het installeren van een glaspaneel en een flexibel paneel. Daarnaast heb je de keuze om zonnepanelen in serie of parallel te schakelen.

Zonnepanelen in serie schakelen
Met het in serie schakelen van zonnepanelen verbind je de plus van het ene paneel met de min van het andere paneel om zo het totaal aantal Watt van de panelen bij elkaar op te tellen. Deze manier van schakelen zorgt dat er een hogere spanning (Volt) wordt bereikt. Daardoor kan de opgevangen elektriciteit van de zonnepanelen sneller worden omgezet door de laadregelaar, ook bij weinig zonlicht. Met het in serie schakelen haal je zo gemakkelijker eerder vermogen uit de zonnepanelen. Het nadeel van zonnepanelen schakelen in serie is dat de opbrengst wordt bepaalt op basis van het zwakste paneel. Eén zonnepaneel in de schaduw heeft dus invloed op alle zonnepanelen in de serie en dat zorgt voor minder rendement.

Zonnepanelen parallel schakelen
Met het parallel schakelen van zonnepanelen verbind je de plus en min van het ene paneel met de plus en min van het andere paneel om de panelen naast elkaar te schakelen. Deze manier van schakelen zorgt ervoor dat er een lagere spanning (Volt) wordt bereikt. Daardoor treedt er meer warmteverlies op tijdens het doorgeven van de opgevangen elektriciteit aan de laadregelaar. Daardoor haal je in het algemeen met het parallel schakelen minder vermogen uit de zonnepanelen. Het voordeel is echter dat de zonnepanelen naast elkaar zijn geschakeld en één paneel in de schaduw daardoor geen invloed heeft op de rest van de panelen.

Wij adviseren om zonnepanelen in serie te schakelen. Je haalt makkelijker het maximaal vermogen uit je panelen, hebt minder dikke bekabeling nodig en je bereikt een hogere spanning waardoor het systeem sneller begint met laden. Daarnaast is – door het beperkte dakoppervlakte – de kans groot dat als er één paneel in de schaduw ligt, de rest dat ook ligt. Dat nadeel valt in de praktijk dus erg mee.

Glaspanelen installeren
Voor het installeren van een glaspaneel heb je de volgende montage-onderdelen nodig: hoeksteunen, waterdichte dubbele dakdoorvoer, 4 mm2 UV bestendige kabel met MC4 connector, Sika Primer (waarschijnlijk 206GP of 209D) volgens de voorbehandelingstabel, Sikaflex 252 en eventueel een kabelgoot en kabelthule.

Stap 1: Meet eerst uit waar de zonnepanelen en hoeksteunen op het dak moeten komen en maak de plek + de hoeksteunen goed schoon en vetvrij. Beide oppervlakten daarna nog even lichtjes opschuren en opnieuw ontvetten helpt om de lijm extra goed te laten hechten. Behandel de plek op het dak waar de hoeksteunen moeten komen daarna voor met Sika Primer. Dat is een hechtverbeteraar en zorgt ervoor dat alleen lijmen voldoende is om de zonnepanelen écht goed vast te zetten. Schroeven in het dak is dan niet meer nodig.

Stap 2: De montagehoeksteunen lijm je vervolgens vast door een ruime hoeveelheid Sikaflex aan te brengen. Schuif de hoeksteunen wat heen en weer op het dak voordat je ze stevig aandrukt, dan wordt de lijm goed verdeeld en kan deze goed hechten. Check daarna voor de zekerheid of het zonnepaneel nog op de hoeksteunen past en laat de lijm 24 uur drogen. Schroef het zonnepaneel daarna definitief op de hoeksteunen (gaten eerst even voorboren).

Stap 3: Schroeven in het dak is dus in principe niet nodig, alleen voor de doorvoer van de kabels naar binnen moet een klein gat gemaakt worden. Doe dit met een gatenzaag en smeer de open metaalranden in met Hammerite om het te beschermen tegen roest. De kabels begeleid je door de bevestigingsmoeren (wartels) en de dubbele dakdoorvoer naar binnen (gebruik eventueel een kabelthule). Draai de moeren vast en sluit alle kabels aan elkaar via het kliksysteem. De kabels werk je daarna netjes weg onder het zonnepaneel of in een kabelgoot.

Stap 4: Binnen sluit je de kabels aan op de ‘PV’ aansluiting van de MPPT laadregelaar (plus op plus en min op min). Doe dit bij voorkeur met een adereindhuls ter bescherming van het gestripte deel van de kabels. Sluit vervolgens de ‘Battery’ ingang van de laadregelaar aan op de accuklemmen van de accu via een zekering.

Flexibele zonnepanelen plakken
Online zijn er weinig positieve berichten te vinden over flexibele zonnepanelen voor de camper. Dat is niet helemaal terecht. Ze zijn duurder in aanschaf, maar daar krijg je ook lichte en platte panelen voor terug. Soms is dat een noodzakelijke keuze – bijvoorbeeld als je een hefdak hebt – maar sommigen vinden het ook gewoon mooier of meer ‘stealth’. Dat is dan ook het probleem niet, wel de ventilatie. Hoe gek het ook klinkt, maar de zonnecellen in een zonnepaneel mogen niet te warm worden, anders verliezen ze rendement en gaan ze sneller stuk. Flexibele zonnepanelen worden meestal direct op het dak geplakt en daarom is er geen mogelijkheid meer voor ventilatie. Na goed zoeken vonden we online goede resultaten met een simpel trucje, maar ook de keuze voor een kwalitatief paneel helpt al veel. Kies bijvoorbeeld liever voor semi-flexibele panelen, deze zijn wat stugger en daardoor komt er minder stress op het paneel te staan tijdens het rijden of bij het open- en dichtdoen van een hefdak. Kies verder voor een paneel dat al is voorzien van een dunne aluminiumplaat om oververhitting en doorbuiging te voorkomen. Wij hebben om deze reden gekozen voor een semi-flexibel paneel van hetzelfde merk als het glaspaneel op onze vorige bus omdat we daar goede ervaringen mee hebben.

Het monteren van flexibele zonnepanelen verloopt wat betreft ontvetten, primeren, dak doorvoer en bekabeling verder hetzelfde als bij de glaspanelen. Het bevestigen van een flexibel paneel doe je echter niet door deze direct op het dak van je bus te plakken, anders zit je dus met die ventilatie. Je zal daarom iets tussen het dak en het paneel moeten plaatsen zodat de warmte zoveel mogelijk weg kan ventileren. Dat kun je doen door een dunne 4 mm kunststof kanaalplaat op maat te maken en deze op de ribbels van het dak van je camper te lijmen met Sikaflex 252 (vergeet niet eerst te primeren). Pas daar bovenop plak je het flexibele zonnepaneel met Sikaflex. Schuur ook hier weer de montageplek op het dak, de kanaalplaat én de onderkant van het zonnepaneel even lichtjes op zodat de Sikaflex extra goed kan hechten. Tussen de ribbels op het dak blijft dan wat ruimte over voor ventilatie, maar de warmte kan ook weg via de kanaalplaat. Daarnaast komt er door de kanaalplaat minder stress op het paneel te staan tijdens het rijden en het openen en sluiten van een hefdak. Dat voorkomt dat de cellen en verbindingen in het paneel stukgaan.

Wil je meer weten over stroom in de camper en het installeren van een elektra set-up? Bestel dan ons E-book Camper Elektra.