Reizen wordt steeds toegankelijker en daarmee ontstaan er alternatieve levensstijlen als het gaat om wonen, werken en reizen. Van wereldreizen en remote werken als digital nomad tot het ombouwen van een busje naar camper en leven volgens het inspirerende concept ‘vanlife’. Niets lijkt meer onmogelijk en daarmee hebben we meer vrijheid dan ooit om ons leven in te richten zoals we dat zelf willen.

Wonen in een camper is een voorbeeld van zo’n vrije manier van leven, maar mag dat eigenlijk wel? In dit artikel zet ik alle belangrijke informatie op een rij. Goed om te weten is dat ik contact heb gezocht met verschillende bedrijven en instanties om antwoorden te krijgen. Omdat regels en voorwaarden nog weleens wijzigen kunnen aan dit artikel echter geen rechten worden ontleend.

Wonen in een camper: mag dat?

Mag je in een camper wonen? Ja en nee. Volgens de Nederlandse wet is het toegestaan om permanent in een camper te wonen, maar helaas is daar ook alles mee gezegd. Het Nederlandse systeem is (nog) niet ingericht op permanente camperbewoners en dat heeft te maken met een aantal beperkingen. In de eerste plaats is het zonder woon- of briefadres niet mogelijk om een camper op Nederlands kenteken te bezitten en daarmee is het dus eveneens niet mogelijk om een camperverzekering af te sluiten. Daarnaast ben je bij een langer verblijf dan acht maanden in het buitenland verplicht om jezelf uit te schrijven bij de gemeente. Die maanden worden berekend over een periode van een jaar en hoeven dus niet aaneengesloten te zijn of in hetzelfde kalenderjaar te vallen.

Uitschrijven gemeente

Wanneer je dus langer dan acht maanden per jaar in het buitenland verblijft ben je verplicht om jezelf uit te schrijven bij de gemeente. Dit kan uiterlijk vijf dagen voor vertrek waarbij de eigen gegevens uit de Basisregistratie Personen (BRP) worden gehaald. Bij veel gemeentes kan de uitschrijving echter ook online worden geregeld, waardoor je ook in de gelegenheid bent om onderweg de keuze te maken om korter of langer weg te blijven. Met een uitschrijving ben je een Nederlands burger zonder vaste woon- of verblijfplaats. Deze informatie wordt gedeeld met andere instanties en heeft de volgende gevolgen:

Geen vaste woon- of verblijfplaats
Wonen in een camper kan, maar jezelf inschrijven op de camperregistratie kan niet en daarom heb je volgens de gemeente geen vaste woon- of verblijfplaats meer. Een briefadres aanvragen kan wel, maar zo’n adres wordt doorgaans alleen tijdelijk beschikbaar gemaakt door de gemeente (meestal voor maximaal 6 maanden). Zonder woon- of briefadres is het bijvoorbeeld niet mogelijk om een mobiel abonnement af te sluiten, een bankrekening te openen, een camperverzekering af te sluiten en dus ook niet om een camper met Nederlands kenteken te bezitten.

Sociale voorzieningen
Door uitschrijving bij de gemeente vervalt het recht op sociale voorzieningen zoals zorgtoeslag, kinderbijslag en een uitkering. Ook moet je elk jaar zonder inschrijving bij een Nederlandse gemeente 2% van het AOW-pensioen inleveren. Deze kun je wel vrijwillig verzekeren bij de Sociale Verzekeringsbank.

Nederlands recht
Goed om te weten is dat je altijd een Nederlander blijft, al ben je geen officieel inwoner meer. Je behoudt het recht op een Nederlands paspoort en mogelijk ook een BSN nummer. Personen die ondanks hun uitschrijving een meervoudige relatie hebben met de Nederlandse overheid, bijvoorbeeld gepensioneerde Nederlanders in het buitenland, kunnen ook een BSN nummer krijgen. Dit nummer is vooral gericht op contact tussen burgers en de overheid, bijvoorbeeld via DigiD.

Zorg- en reisverzekering
Wie toch kiest voor een uitschrijving bij de gemeente moet er rekening mee houden dat de zorgverzekering uit Nederland niet zomaar stopgezet kan worden. Ook niet als je een goede reisverzekering afsluit waarin allerlei medische kosten worden gedekt. Iedereen in Nederland heeft namelijk een verzekeringsplicht en die heb je in ieder geval voor de duur van 12 maanden en een dag. Binnen die periode moet de zorgpremie gewoon doorbetaald worden, ondanks het mislopen van de zorgtoeslag waar je met een uitschrijving geen recht meer op hebt. Een zorgverzekering eerder stopzetten is overigens wel mogelijk, maar gaat dus niet automatisch samen met een uitschrijving bij de gemeente. Een zorgverzekering eerder stopzetten kan alleen bij een definitieve emigratie of wanneer je gaat werken in het buitenland. In dat laatste geval zijn er wel bewijspapieren nodig van de werkgever die je moet overleggen, maar dat verschilt per verzekeraar.

Een reisverzekering is sowieso goed om af te sluiten wanneer je naar het buitenland vertrekt. Zeker wanneer je voor langere periode gaat reizen of fulltime in de camper gaat wonen. In deze gevallen heb je een doorlopende reisverzekering nodig, maar let wel op de maximale verzekeringstermijn. Bij de meeste verzekeraars kun je tot maximaal een half jaar aaneengesloten dekken. Een handjevol andere aanbieders heeft ook mogelijkheden voor langere termijn. Zelf hebben wij goede ervaringen met de Globetrotter Verzekering van Allianz Global Assistance. Zij dekken niet alleen tot maximaal een jaar aaneengesloten op reis, maar ook zonder zorgverzekering ben je hier welkom en kan je onvoorziene medische kosten in het buitenland goed verzekeren. Als ’s werelds grootste reisverzekeraar heeft Allianz Global Assistance tevens een groot wereldwijd netwerk aan hulpverleners, waardoor zij altijd goed én in het Nederlands kunnen assisteren in het vinden van een kwalitatief ziekenhuis.

Camperverzekering permanente bewoning

Het gaat wat ver om alle verzekeraars voor campers af te gaan, maar na uitgebreid informeren zijn er aantal die een grijs gebied aanspreken voor potentiële camperbewoners. Bij Aveco, Camperverzekerd en NKC is 365 dagen per jaar recreëren toegestaan, maar dat betekent niet automatisch dat wonen in een camper ook mag. Bij navraag of na het aanvragen van de verzekering zelf blijkt namelijk dat veel verzekeraars duidelijk onderscheid maken tussen wonen in een camper en ermee recreëren, ook al is dat 365 dagen per jaar. Bij alle verzekeraars is het in ieder geval noodzakelijk om een officieel woonadres bij de Basisregistratie Personen (BRP) of een briefadres in Nederland te hebben om een camperverzekering af te kunnen sluiten. En om die inschrijving te behouden mag je zoals eerder aangegeven niet langer dan acht maanden per jaar in het buitenland verblijven. Verder is het goed om te weten dat de verzekering bij geen van de verzekeraars een vervanging is voor de inboedel- en opstalverzekering zoals je die thuis hebt.

Mag je in een camper wonen?

Volgens de Nederlandse wet is wonen in een camper toegestaan en het kan ook, maar het is wel zoeken naar grijs gebied. Uit bovenstaande regels blijkt immers dat er wel degelijk mogelijkheden zijn, maar om binnen de lijntjes te blijven kleuren is een inschrijving bij de gemeente noodzakelijk. Zonder inschrijving is het simpelweg niet mogelijk om een camper met Nederlands kenteken te bezitten en deze te verzekeren. Zo’n inschrijving kan een eigen woonadres zijn, maar eventueel dus ook een briefadres. Je zal dan wel op zoek moeten gaan naar een gemeente die hiervoor geen maximale termijn aanhoudt. De meeste gemeentes stellen een briefadres immers maar voor maximaal 6 maanden beschikbaar. De beste oplossing blijft vooralsnog dus een eigen woonadres binnen een Nederlandse gemeente waarbij je minimaal vier maanden per jaar in Nederland verblijft. Ook voor het afnemen van een reis- en camperverzekering is dit de meest geschikte optie. Heb je geen eigen woning? Dan is inschrijven bij familie en vrienden een mogelijkheid, maar houd er rekening mee dat dit officieel niet is toegestaan en dat dit gevolgen voor ze kan hebben. Denk aan het mislopen van toeslagen en hogere belastingen vanwege een gezamenlijk hoger inkomen en een meerpersoonshuishouden.