Na het uitzoeken van alle elektrische apparatuur en het maken van een elektra schema komt het moment waarop je alle apparatuur en verbruikers met elkaar moet verbinden. Maar welke bedrading en kabeldikte gebruik je in een camper en waar moet je verder allemaal op letten? De ene kabel is immers de andere niet en ook de dikte is van belang voor een veilige installatie. In dit artikel zetten we daarom alle belangrijke informatie voor je op een rij.

Om te beginnen is het goed om te weten dat het gebruik van goede bedrading en de juiste kabeldikte belangrijk is voor een veilige installatie van je elektra set-up. Bij een te dunne kabel kun je namelijk te maken krijgen met een spanningval waardoor apparatuur in de accubeveiligingsstand schiet, maar een te dunne kabel kan ook te warm worden als er te veel stroom doorheen loopt. Door de warmte kunnen kabels gaan smelten en kan er brand of kortsluiting ontstaan. De stroom die door een kabel loopt ondervindt namelijk weerstand. Hoe dunner de kabel en hoe groter de afstand die het aflegt, des te meer weerstand. Verder moet je rekening houden met afstand en een beetje spanningsverlies van je apparatuur. Een te dikke kabel is in principe niet zo’n probleem, maar ze zijn wel duurder in aanschaf en lastiger aan te sluiten. Reken daarom goed uit welke kabeldikte nodig is en check de handleiding van je apparatuur.

Welke bedrading voor in een camper?

Voor alle kabels in een camper gebruik je bedrading met een (vertinde) flexibele koperen kern en een goede kwalitatieve isolatiemantel. Deze zijn sterk en drogen niet uit. Bovendien is bedrading met een vaste kern gevoelig voor breken, juist in een voertuig dat tijdens het rijden veel beweegt en daardoor trillingen veroorzaakt. Let er bij de aanschaf van bedrading op dat er ook (veel) goedkope varianten verkrijgbaar zijn met een aluminium kern die is voorzien van een koperen laag, vaak aangeduid met CCA (Copper Cladded Aluminium). Aluminium geleidt echter slechter dan koper en deze bedrading moet je daarom altijd vermijden. Bovendien is de mantel van deze bedrading niet altijd van even goede kwaliteit en die is nodig om de kern te beschermen tegen kortsluiting.

*NOTE: let er bij de bedrading van de zonnepanelen op dat de mantel UV bestendig is.

Bedrading voor 12 Volt in een camper
Welke bedrading je kunt gebruiken in een camper is mede afhankelijk waarvoor je het gebruikt. Voor kleine verbruikers op 12 Volt (of 24-48 V) tot een kabeldikte van 2,5mm² kun je kiezen voor luidsprekerkabel/twinflex met flexibele koperen kern die is voorzien van een goede PVC mantel. Luidsprekerkabel heet zo omdat het een rode en zwarte draad samen is zodat je in één keer twee kabels kan trekken. De naam luidsprekerkabel zegt echter niets over de kwaliteit en dat is wel belangrijk om op te letten. Er zijn namelijk verschillende varianten luidsprekerkabel verkrijgbaar en veel is niet van goede kwaliteit en daardoor niet geschikt om te gebruiken in een camper. Gebruik zoals gezegd absoluut geen CCA en plaats bedrading in een camper altijd in een beschermslang. Voor grotere 12V verbruikers waar je dikkere bedrading nodig hebt kun je het beste kiezen voor een dubbel geïsoleerde accukabel voor extra bescherming en minder warmteontwikkeling.

Het aansluiten van alle 12 Volt bedrading in een camper is eigenlijk niet heel ingewikkeld. Dat komt mede doordat je handig gebruik kan maken van de kleuren van de bedrading. Zo gebruik je voor alle + (plus) aansluitingen een rode draad en voor alle – (min) aansluitingen een zwarte draad en die verbind je steeds met dezelfde kleur. In theorie maakt het niet uit welke kleur je gebruikt – ze zijn namelijk hetzelfde – maar in de praktijk wordt het onderscheidt tussen plus/rood (+) en min/zwart (-) gebruikt om bedrading makkelijk uit elkaar te houden en zo te voorkomen dat je iets verkeerdom aansluit.

*NOTE: wees voorzichtig tijdens het werken met het rode plus draad als er stroom op staat. Er kan namelijk kortsluiting ontstaan als het draad ergens tegenaan komt en dat zorgt mogelijk voor schade aan de aangesloten accu of apparaat.

Bedrading voor 230 Volt in een camper
Voor 230 Volt verbruikers werk je in een camper vrijwel nooit met bedrading die dikker is dan 2,5mm². Gebruik hiervoor echter geen luidsprekerkabel of accukabel, maar kies altijd voor een PUR of Neopreen kabel waar 3×2,5mm² in meerdere mantels bij elkaar zit. Hiermee heb je een goed beschermde en flexibele kabel. Wat betreft kleuren is de bedrading voor 230 Volt apparatuur anders opgebouwd dan voor 12/24/48 Volt. Deze zijn los te koop, maar zijn ook verkrijgbaar als twee, drie of vijf aderige kabel. De standaard kleurstellingen die worden gebruikt:

• Bruin – symbool L = fasedraad, zorgt voor stroomtoevoer (+ draad)
• Blauw – symbool N = nuldraad, zorgt voor afvoer van de stroom ( – draad)
• Zwart – symbool T = schakeldraad, draad tussen schakelaar en 230V apparatuur waar spanning op staat als de schakelaar aanstaat (in een camper komt deze eigenlijk niet voor)
• Geel/groen: aardedraad, zorgt ervoor dat elektrische apparaten op een stopcontact direct aarden

Welke kabeldikte in een camper?

Kabels komen in verschillende diktes of diameter, uitgedrukt in mm² wat staat voor het oppervlakte van de doorsnede. Hoe hoger dit getal, hoe dikker de kabel en hoe meer stroom deze kan hebben zonder heet te worden. Voor het bepalen van de juiste kabeldikte kun je in de basis uitgaan van 5 Ampère per 1mm², maar om het echt goed te bepalen kun je beter onze kabeldikte calculator onderaan deze blog gebruiken. De kabeldikte calculator houdt namelijk ook rekening met afstand en een acceptabele spanningsverlies van je apparatuur. Hoe groter de afstand en stroom in een kabel, hoe groter het spanningsverlies is dat zal optreden. Voor verbruikers is een spanningsverlies tot 5% acceptabel, maar voor acculaders zoals een MPPT of DC/DC Charger mag het spanningsverlies niet meer zijn dan 2% zodat de accu met de juiste spanning geladen wordt.

*NOTE: selecteer na het uitrekenen van alle kabeldiktes een maximaal aantal diameters waar je alles mee gaat aansluiten, ook al gebruik je daardoor soms wat dikkere kabel dan noodzakelijk is. Daarmee voorkom je dat de camper zometeen vol ligt met allemaal verschillende diameters kabels en bovendien maak je het jezelf met een beperkte selectie makkelijker tijdens het aansluiten van alle apparatuur.

Welk kabeltype in de camper

Om overzicht in de verschillende kabeltypes/constructies te houden zijn er kabelnormen/standaarden ingesteld. Deze kabelnormen omschrijven exact de opbouw van een kabel waardoor je snel en betrouwbaar kan bepalen of een kabel geschikt is voor jouw toepassing. Hoewel er helaas ook landelijk/lokale normen zijn opgesteld kun je het beste uitgaan van de harmonisatienorm. Kabels die gebaseerd zijn op deze kabelnorm herken je aan een opdruk op de kabel die begint met ‘H’, de letters en getallen daarna geven de kabelnorm aan. Deze aanduiding geeft aan voor welk (maximaal) voltage de kabel geschikt is, van welk materiaal de mantel gemaakt is en of de kern soepel en van welk materiaal deze gemaakt is. Voor een volledig overzicht van alle varianten kun je het beste even op internet zoeken naar de kabel harmonisatienorm tabel.

Een geschikte kabel voor 12/24/48 Volt binnen in de camper begint altijd met ‘H05’, dit geeft aan dat de kabel voldoet aan de geharmoniseerde kabelnorm en geschikt is voor 300/500 Volt. De volgende letter geeft het materiaal van de mantel aan, zoek hier naar een ‘V’ dit staat voor PVC (Polyvinychloride). Als de kabel een binnen en buitenmantel heeft dan is de volgende letter ook een ‘V’ wat weer staat voor PVC. Zoek daarna naar kabel met de aanduiding -F of -H, dit geeft aan dat het om kabel met een soepele/flexibele kern gaat. Gebruik nooit kabel met een massieve kern (-U).

Op basis van deze beschrijving kun je in ieder geval de volgende kabelnormen voor binnen in de camper gebruiken:
h05vv-f (vmvl), ook wel bekend als huishoudsnoer met een dubbele mantel
h05vh-h, vaak verkocht als 2 aders samen in rood/zwart, gebruik bij deze altijd een beschermslang

Voor 230 Volt kabel buiten, om de walstroom aan te sluiten, kun je het beste een kabel gebruiken met sterkere mantel. Doordat deze vaak tijdelijk buiten gebruikt wordt is de kans op beschadiging groter, denk aan het haken aan een scherpe rand of overheen rijden. Daarnaast heeft deze kabel te maken met weersinvloed waaronder UV en lage/hoge temperaturen, de mantel mag hierdoor niet kapot gaan. Gebruik voor deze toepassing Neopreen of PUR kabel, als volgt aangeduid:

H05RN-F / H07RN-F = Neopreen kabel
H07BQ-F = PUR kabel

Voor 230 Volt kabel binnen kun je dezelfde kabel gebruiken. Een geschikte, vaak dunnere, variant hierop is H05RR-F kabel.

Zekeringen en andere veiligheidsmaatregelen

Om alle bedrading en de daarop aangesloten apparatuur te beschermen tegen schade sluit je op elke kabel een zekering aan. Een zekering is voorzien van een smeltdraad dat doorbrandt als er te veel stroom doorheen loopt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij kortsluiting. Door het smelten van het draad wordt de stroomkring onderbroken en voorkom je schade aan de rest van je installatie. Een zekering plaats je altijd tussen de huishoudaccu of accuschakelaar en vóór de bedrading van elk elektrisch apparaat dat je daarop hebt aangesloten. De zekeringwaarde en type (steekzekering, midi-zekering of mega-zekering) wordt bepaald door het maximale vermogen (Ampère) van het apparaat. Kun je geen zekering met dit vermogen vinden rond het getal dan naar boven af en kies de eerst volgende zekering.

Verder zijn er nog een aantal andere veiligheidsmaatregelen om rekening mee te houden in je camper. Zo is het belangrijk om bedrading van 12 Volt en 230 Volt nooit in dezelfde beschermslang en verdeeldozen te leggen. Leg bedrading ook nooit door een gasbun i.v.m. brandgevaarlijkheid en overweeg om een accuschakelaar aan je elektrasysteem toe te voegen zodat je in één keer de huishoudaccu en alle daarop aangesloten elektrische apparaten kan uitschakelen. Hierdoor kun je veilig aan je systeem werken mocht er toch iets mee aan de hand zijn.

Kabeldikte calculator

Hieronder vind je een draaddikte calculator om de benodigde kabeldikte te berekenen voor een gelijkspanning elektra installatie voor in een camper of boot.

Meer weten over stroom in de camper? Bestel dan ons E-book Camper Elektra