Warm water in de camper, voor de een is het overbodige luxe en voor de ander is het de wens om zelfs warm water te hebben tijdens het off-grid kamperen. Warm water in de camper is dan ook wel erg comfortabel. Je kunt er bijvoorbeeld de afwas mee doen of jezelf ermee wassen. Zeker in de winter is warm water in de camper een fijne luxe om te hebben. Echter is warm water in de camper realiseren niet altijd even makkelijk en bovendien zijn er verschillende opties te kiezen als je op zoek bent naar een geschikte boiler. In deze blog zetten we daarom de opties voor een camper boiler voor je op een rij en bespreken we de voor- en nadelen.

Voordat we alle mogelijkheden voor warm water in de camper voorleggen willen we je eerst nog even wijzen op de risico’s van het opwarmen van water en bacteriën, in het bijzonder Legionella. Wanneer je dit namelijk inademt veroorzaakt deze bacterie legionellagriep of veteranenziekte en die kan leiden tot een longontsteking en is voor sommige mensen zelfs dodelijk. De ideale temperatuur voor deze bacterie om te groeien ligt rond de 37 graden Celcius en sterft af boven de 55 graden Celcius. De temperatuur daartussen is een temperatuur die wij mensen doorgaans aangenaam warm vinden, maar wees je ervan bewust dat het dus niet genoeg is om het water in een camper boiler steeds op te warmen tot zo’n 40 graden Celcius. Hou er daarom bij een keuze voor een boiler rekening mee dat je deze regelmatig boven de 55 graden Celcius opwarmt om een legionella besmetting te voorkomen.

Dan nu de opties voor warm water in de camper. We besprekende de volgende camper boilers (die vaak zijn gecombineerd met een elektrisch verwarmingselement):

• Elektrisch (12V of 230V of een combinatie daarvan)
• Boiler op gas
• Kachel en boiler combinaties (op gas of diesel)
• Door het koelsysteem van de motor

Elektrische boilers

Het opwarmen van water door middel van elektriciteit is de meest simpele en toegankelijkste manier voor warm water in de camper. Je hebt er geen andere brandstoffen (gas/diesel) voor nodig, het maakt geen geluid en er is ook geen uitlaat naar buiten nodig. Hou er wel rekening mee dat het opwarmen van water veel energie kost waardoor je veel stroom nodig hebt of waardoor je in moet leveren op boiler watercapaciteit. Per ongeluk de boiler aan laten staan kan er dan ook voor zorgen dat je huishoudaccu veel sneller leeg is dan gedacht. Vrijwel alle alternatieve boilers, zoals op gas of diesel, hebben ook een optie om elektrisch te verwarmen door een ingebouwd verwarmingselement. Dit is handig wanneer je op een camping staat en stroom geen beperking is, sta je off-grid dan schakel je over op de alternatieve energiebron.

230 Volt only
Een van de meest voor de hand liggende opties is misschien wel de meest voorkomende boiler ‘zoals thuis’, die werkt op 230V. Thuis worden deze kleine boilers meestal toegepast in keukenkastjes om snel warm water te hebben. Ze zijn simpel gebouwd met een koud- en warmwater aansluiting en een thermostaat om het 230V verwarmingselement automatisch in en uit te schakelen. Wij hebben dit type boiler naar tevredenheid gebruikt in onze eerste camper. Een duidelijk nadeel is dat deze alleen functioneert op 230V en daarmee alleen op de camping met een elektriciteit aansluiting of via een omvormer kan worden gebruikt. Let ook op het vermogen van de boiler. Deze boilers vragen meestal veel stroom, maar zijn soms ook in een uitvoering verkrijgbaar met een lagere wattage waardoor ze minder stroom vragen (hotfill of camping aanduiding). Het opwarmen van koud water duurt dan weliswaar langer, maar met een kleine boiler is dit geen probleem en vaak in minder dan een uur alsnog gedaan.

12 Volt only
Omdat je in de camper al een 12V systeem hebt lijkt de keuze voor een 12V boiler een logische oplossing te zijn. Echter kost het opwarmen van water veel energie en juist met een 12V systeem is dit in de praktijk lastig te realiseren. Je moet dan met dikkere kabels gaan werken, een grotere accucapaciteit nemen of genoegen nemen met een kleinere watercapaciteit. Dat zie je ook terug in het aanbod van 12V boilers. Deze zijn vaak relatief klein (3 tot 6 liter), verbruiken zo’n 15Ah tot 20Ah op 12V, hebben vaak kleine aansluitingen (10mm, 3/8”) en zijn ook niet altijd geschikt om te gebruiken in combinatie met een drukpomp waardoor je bent aangewezen op een dompelpomp met hiervoor geschikte kraan. Voor af en toe hele kleine beetjes warm water kan dit een goede oplossing zijn, maar als je er uitgebreid de afwas mee wil doen of jezelf ermee wilt wassen is dit vaak te weinig.

12/230 Volt combinatie boilers
Een gecombineerde 12V én 230V boiler kan een mooie tussenoplossing zijn om water alleen elektrisch te kunnen opwarmen. Zo ben je niet alleen afhankelijk van een elektriciteit aansluiting op de camping, maar kun je af en toe ook onderweg – op 12V – het water opwarmen of warm houden.

Gasboiler

Heb je al een gasinstallatie, bijvoorbeeld om op te koken en om de camper mee te verwarmen? Dan is het niet onlogisch om deze installatie ook te gebruiken om warm water te maken. Door middel van verbranding van gas wordt het water opgewarmd en is het na circa 30-60 minuten op temperatuur. Kies je ervoor om de gasboiler binnen te plaatsen, hou er dan rekening mee dat er een doorvoer naar buiten nodig is voor de aan- en afvoer van lucht. Deze gasboilers zijn ook verkrijgbaar als onderbouw, maar als je ook graag tijdens koudere maanden gaat kamperen is dit niet de meest geschikte optie. Door de kou zal de boiler meer stroom verbruiken om het water op te kunnen warmen en vaker aanslaan om het water op temperatuur te houden. Beide gasboilers hebben vaak ook een optie om te verwarmen op 230V. Als je aan de walstroom op de camping staat hoef je dan geen gas te gebruiken voor warm water. Gasboilers verbruiken namelijk best wat gas, tot zo’n 100 gram/uur.

*Let goed op de veiligheidsrisico’s van een gasinstallatie, denk aan het risico op een gaslek of koolmonoxidevergiftiging. Zorg daarom voor een goede alarminstallatie (CO- en gasmelder), vervang gasslangen op tijd en laat je installatie keuren door een professional.

Kachel met boiler combinaties

Kampeer je regelmatig ook in de winter waarbij je graag gebruik wil maken van een kachel? Er zijn ook kachel met boiler combinaties of die middels een gescheiden systeem aan elkaar zijn te koppelen.

Gaskachel + boiler
Heb je al een gasinstallatie in de camper? Dan kun je er ook voor kiezen om een gaskachel + boiler combinatie te installeren. Deze systemen combineren de twee functies, maar zijn ook onafhankelijk van elkaar te gebruiken. Je kunt het water dus verwarmen zonder de kachel te gebruiken en andersom. Ook zijn de meeste kachels ook elektrisch te gebruiken of in combinatie zodat je het water elektrisch kan verwarmen als je bijvoorbeeld op de camping aan de walstroom staat. Deze gaskachel + boiler combinaties zijn wel erg prijzig en bovendien verbruiken ze veel gas (tot 500g/uur). Let er ook op dat deze gaskachel + boiler systemen niet altijd geschikt zijn om aan te zetten tijdens het rijden of dat daar een speciale uitlaat voor nodig is. Houd er tevens rekening mee dat bij deze systemen meer sprake is van slijtage onderdelen dan bij een elektrische boiler en er (duur) onderhoud nodig is.

Dieselkachel + boiler
Dezelfde kachel + boiler combinatie is er ook op diesel in plaats van op gas. Omdat de meeste campers altijd diesel bij zich hebben en diesel overal verkrijgbaar is, is deze optie waarschijnlijk geschikter als je interesse hebt in een kachel + boiler combinatie. Wat deze optie voor veel camperaars wellicht extra interessant maakt is dat er naast een geïntegreerd systeem ook een gescheiden systeem beschikbaar is. Het geïntegreerde systeem is één apparaat waarbij onafhankelijk van elkaar de kachel en boiler gebruikt kan worden. Bij het gescheiden systeem wordt de warme lucht uit de dieselkachel eerst door de boiler geblazen en daarna naar de camper zelf. De warmte wordt hierbij aan de boiler overgedragen via een warmtewisselaar.

Het geïntegreerde systeem is net als de gaskachel + boiler combinatie duur in aanschaf, maar je hebt dan wel een mooi systeem van kachel en boiler ineen. Het verbruik ligt ook lager dan bij een gaskachel het geval is. Het gescheiden systeem is een stuk voordeliger in aanschaf en bovendien aan te sluiten op een bestaande dieselkachel (bijvoorbeeld een Autoterm) die je mogelijk al hebt ingebouwd. Zorg er wel voor dat de dieselkachel zo dicht mogelijk op de boiler zit om zo min mogelijk warmte te verliezen (en om te voorkomen dat je een koof voor de luchtslang dwars door je camper moet aanleggen) en dat je een klep installeert die warme lucht naar buiten kan geleiden. Om het water in de boiler op te warmen moet dan immers de kachel aan en je wilt in de zomer niet dat je camper opwarmt als je alleen warm water nodig hebt.

Om het water in de boiler op te warmen is het niet nodig de kachel continu aan te laten staan, afhankelijk van het kachel vermogen en het aantal liter water kan 20-60 minuten genoeg zijn. Je kunt hierna de kachel op de laagste stand zetten of uitschakelen, het water zal daarna natuurlijk wel langzaam weer afkoelen. Hou er rekening mee dat er bij dit type systeem meer sprake is van slijtage onderdelen dan bij elektrisch en er op den duur onderhoud nodig is. Daarnaast maakt de dieselpomp meestal hoorbaar geluid (tikken), wat mogelijk vooral ‘s nachts niet gewenst is.

Zowel de gescheiden als geïntegreerde systemen hebben meestal ook een optie om elektrisch te kunnen (bij-) verwarmen.

Boiler op 230V en koelsysteem motor

Als laatste optie is er nog het systeem waar wij voor hebben gekozen: een motorboiler die zowel het water op 230V kan verwarmen als via het koelsysteem van de motor van je camper. Het koelsysteem van je motor is namelijk bij uitstek geschikt om ook te gebruiken om het water in je boiler op te warmen, maar hoewel het heel gebruikelijk is om toe te passen bij (zeil-) jachten zien we het nog nauwelijks terug bij camperaars. Het koelsysteem van de motor in je camper heeft een temperatuur van zo’n 90 graden Celsius wanneer de motor op bedrijfstemperatuur is gekomen. Door dit hete koelwater vervolgens af te takken en door een warmtewisselaar in de boiler te laten lopen wordt het water in de boiler verwarmd. Door de hoge temperatuur warmt het water zeer snel op. Dit is tevens de meest duurzame manier van verwarmen. Je maakt namelijk gebruik van restwarmte uit de motor die anders door de radiator van je motor met de buitenlucht wordt gekoeld. Het systeem is verder stil en bevat meestal ook een optie om elektrisch te verwarmen waardoor je het water in de boiler op temperatuur kan houden en de boiler ook aan gebruiken aan de walstroom op de camping .

Het voordeel van dit systeem is dat je na elke en relatief korte rit al warm water hebt en dit tot soms wel een dag warm kan houden, afhankelijk van isolatie en temperatuur. Als de motor van de camper goed op temperatuur is gekomen warmt de boiler namelijk op tot maar liefst 90 graden Celcius. Daardoor blijft het water in de boiler langer warm. Een nadeel is dat 90 graden Celcius gevaarlijk heet is en je daardoor maatregelen moet treffen om ervoor te zorgen dat het water niet ook zo heet uit de kraan komt. Dit is op te lossen door een mengkraan te installeren die het hete water uit de boiler mengt met wat koud water voordat dit naar de kraan wordt geleid. De maximale temperatuur van het water uit de kraan kun je daarmee terugbrengen naar 60 graden Celcius, net zoals bij andere boilers. Daarnaast vraagt de installatie ook wat aanpassingen aan het koelsysteem van je camper. Dat maakt de installatie van een motorboiler wat complex en daardoor is het niet voor iedereen toegankelijk om zelf te installeren.

Deze manier van water opwarmen is geschikt voor wie regelmatig rijdt en op zoek is naar een relatief veilige en duurzame manier om ook off-grid warm water in de camper te hebben.

Geisers

Mocht je vooral warm water willen om te kunnen douchen, dan is een geiser mogelijk prettiger. Je hebt dan, zolang je genoeg gas hebt, geen beperking in warm water waar een boiler leeg zou raken. Daarnaast is het grote voordeel van een geiser natuurlijk dat deze vrijwel direct warm water levert zonder dit eerst te moeten opwarmen. Let wel op dat je niet een huis/keuken geiser gebruikt, maar eentje die ook geschikt is voor de doelgroep kamperen. Ze weet je zeker dat de geiser op 12V of batterijen werkt, je gasfles op propaan/butaan goed is en de temperatuur gemakkelijk in te stellen is. De meeste campergeisers kunnen gebruikt worden met een drukpomp en zijn erop gericht om te kunnen douchen tijdens het kamperen. Er is onderscheid te maken tussen twee types: inbouw en mobiele geisers. Een inbouw geiser heeft een vaste plek en dient daarom te werken met een schoorsteen naar buiten. Staat de geiser in een kast, dan moet je ook zorgen voor voldoende aanvoer van verse lucht. Door de schoorsteen naar buiten en de realisatie van voldoende aanvoer van verse lucht wordt dit type geiser niet vaak in campers toegepast. Je kunt dan ook beter kiezen voor een mobiele geiser, maar let er op dat het gebruik echt anders is dan die van een camper boiler. Een mobiele geiser is namelijk bedoeld voor gebruik in de buitenlucht. Deze hebben geen schoorsteen naar buiten waardoor uitlaatgassen direct goed weg moeten kunnen ventileren. Het is daarom aan te raden om een mobiele geiser alleen te gebruiken als buitendouche tussen de achterdeuren van je camper.

Wil je meer weten over (warm) water in de camper? Bestel dan het E-book Camper Keuken in onze shop!