Terwijl de meeste vanlifers in de winter naar het warme zuiden trekken, besloten wij juist een keertje richting het koude noorden te gaan. We zijn gek op Scandinavië, maar waren er nog niet eerder in de winter geweest en waren toch wel erg benieuwd hoe het zou zijn om met de camper door winter wonderland te reizen. Daarom vertrokken we voor twee maanden met ons camperbusje naar het hoge en koude noorden. Maar hoe was het? Was het goed te doen met een camper? En welke tips zouden we anderen geven die ook in de winter met de camper naar Zweden of Noorwegen willen?
Want toen wij onze reisplannen deelden ontvingen we niet alleen maar leuke reacties. We werden ook flink gewaarschuwd, vooral door mensen die wonen in Zweden en Noorwegen of er vaker – bijvoorbeeld voor werk of vanwege een vakantiehuis – heen reizen. Reacties die we toch wel serieus namen. Zij weten immers waar ze het over hebben. Zo werden we gewaarschuwd voor gladde wegen die soms volledig besneeuwd waren en zou het eigenlijk alleen veilig rijden zijn met spijkerbanden. Andere camperaars die ons zijn voor gegaan waarschuwden ons ook voor dichte campings, het bevriezen van waterleidingen en dergelijke in de camper waardoor dingen stukgaan en off-grid kamperen (zeker i.c.m. koken op inductie in de camper) zou niet kunnen omdat de zonnepanelen niks opleveren in deze tijd van het jaar.
Al die waarschuwingen maakten ons eerlijk gezegd wel een beetje bang, maar we wilden ons ook niet laten tegenhouden en we zouden voorbereid op reis gaan. Bovendien waren we echt niet de eerste die tijdens de wintermaanden met een camper naar het hoge noorden van Scandinavië gingen. En dus besloten we om gewoon te gaan en we kunnen niet anders zeggen dan dat het een hele bijzondere en gave reiservaring was! Tegelijkertijd moeten ook wij toegeven dat in de winter met de camper door Zweden en Noorwegen reizen geen kinderspel is. Maar met een goede voorbereiding en wat gezond verstand is het ook best goed te doen. Laat je dus niet tegenhouden om te gaan. Want zoals gezegd: het is echt een hele mooie en bijzondere ervaring!
Daarom delen we hieronder onze tips en ervaringen voor een goede voorbereiding op je wintertrip naar Scandinavië met de camper:
Reis in februari, maart en/of april
Waarschijnlijk kom je voor de sneeuw, maar daarvoor hoef je echt niet per se tijdens de meest koude of donkere dagen naar Zweden en Noorwegen te reizen. Laat de maanden november, december en januari daarom lekker voor wat het is. Van half februari tot april (en zelfs mei) ligt er echt nog genoeg sneeuw met veel mooie besneeuwde landschappen (zeker in Zweden waar het doorgaans wat kouder is dan in Noorwegen) en maak je ook nog steeds een goede kans om het noorderlicht te spotten en fotograferen. Daarentegen wordt de kans wel steeds kleiner dat je nog te maken krijgt met echt extreem koude temperaturen. Wij hebben ’s nachts een enkele keer temperaturen tot -20C° gehad, maar dat was echt een uitzondering. Overdag is het niet kouder geweest dan hooguit een paar graden onder 0. Daardoor kun je buiten meer doen en ook de kans dat in de camper iets kapotvriest of vorstschade oploopt is veel minder groot. Bovendien is het in deze periode al langer licht buiten – in maart is het aantal uren daglicht vergelijkbaar met in Nederland – en wordt dit al snel meer omdat het in juni niet meer donker wordt. Ook daardoor kun je meer buiten ondernemen en leveren eventuele zonnepanelen op het dak van je camper op een zonnige dag ook al best wat energie op.
Zorg voor goede winterbanden
In Zweden en Noorwegen rijdt iedereen op spijkerbanden of winterbanden en dat is niet zonder reden. Het kost te veel tijd en geld om alle wegen continu schoon te houden en daardoor rij je regelmatig over een besneeuwde weg of wegen die gevaarlijk glad zijn door gesmolten sneeuw dat weer opvriest. Spijkerbanden doen het trouwens beter op ijzige wegen en winterbanden beter op sneeuw. De meeste mensen in Zweden en Noorwegen rijden daarom op winterbanden met spikes, maar een ‘gewone’ winterband voldoet dus meestal ook prima (extra tip: laat de bandendruk iets zakken als je op sneeuw gaat rijden, de band wordt dan breder waardoor je meer grip hebt). Wel goed om te weten is dat onze winterband anders is dan de Scandinavische winterband. Deze hebben zachter rubber en zijn echt gemaakt om te rijden op sneeuw en ijs, terwijl onze winterband harder rubber heeft en meer gemaakt is om te rijden op asfalt tijdens wat winterse omstandigheden. Pas je rijstijl daarom extra aan als je ervoor kiest om met onze winterbanden te rijden en vergeet geen sneeuwkettingen mee te nemen. Wij hebben ze niet nodig gehad, maar hebben anderen er wel over gehoord. Altijd handig om mee te nemen dus!
*Wij zijn met de BF Goodrich all terrain banden door Zweden en Noorwegen gaan reizen en dat ging eigenlijk heel erg goed! We hadden veel grip en met het aanpassen van onze rijstijl waren de meeste wegen goed te doen.
Bereid je camper goed voor
Tijdens de winter in Scandinavië krijgt je camper sowieso heel wat te verduren. Wat betreft kou, maar ook qua viezigheid en ijsvorming. Zorg er daarom voor dat de startaccu van je camper in goede conditie is en dat de koelvloeistof geschikt is voor temperaturen tot zeker -30C°. Verder zijn er nog een aantal dingen die handig zijn om mee te nemen. Denk aan een ijskrabber, sneeuwschep, sleepkabel, een trekkertje om sneeuw van je camper en zonnepanelen af te halen en iets van een hakbijltje waarmee je ijsvorming in de wielkasten kan afbikken. Tijdens het rijden over besneeuwde wegen hoopt sneeuw zich al snel op in de wielkasten waarnaar het bevriest. Het is goed om dit er regelmatig bij een stop af te halen omdat dit schade aan je camper kan veroorzaken. Het ijs is overigens zo hard dat je dit niet zomaar even met je schoen eraf trapt. Voor grote brokken ijs heb je echt wat grover geschut nodig. Ook kan het prettig zijn om goede verstralers te monteren voor extra verlichting als je rijdt bij schemering of in het donker. Elanden en rendieren kunnen dan nog weleens plots de weg oversteken en dat kan gevaarlijke situaties opleveren. Met goede verstralers kun je verder vooruit kijken en op tijd reageren. Sluit verder een goede camperverzekering af. Wij zijn een keer op een bosweggetje iets te ver naar rechts uitgeweken en zakten zo weg in de diepe sneeuw. We konden er niet meer uit en moesten een sleepwagen bellen. Die had ons binnen drie minuten er weer uit, maar het is wel echt super fijn als je op dat soort momenten de verzekering kan bellen en dat die je snel kan komen helpen.
Zoek een vaste plek om te verblijven als het (veel) gaat sneeuwen
Wij Nederlanders zijn nou eenmaal niet zoveel sneeuw gewend en al helemaal niet om erin te rijden. In de winter met de camper naar Zweden en Noorwegen is wat dat betreft al genoeg uitdaging. Wees dan ook verstandig en ga niet rijden als er (veel) sneeuw is voorspelt. Wij dachten bij een paar mm sneeuw per dag dat het wel mee zou vallen, maar in Nederland zijn we zo gewend dat sneeuw niet echt blijft liggen dat we ons daar een beetje in hebben vergist. Een paar vlokken sneeuw is natuurlijk geen probleem, maar meer sneeuw beperkt al snel je zicht op de weg en zelfs een paar mm per dag zorgt op een schone weg al snel weer voor een nieuw laagje sneeuw waardoor het al snel weer gladder wordt. Als het blijft sneeuwen kunnen sneeuwschuivers ook niet alles tegelijk goed schoon houden en dan is rijden echt af te raden. Toen wij in Jokkmokk waren is er in een paar dagen tijd een halve meter sneeuw gevallen. Ook in Zweden en Noorwegen is het dan heel normaal om code geel af te geven en mensen te waarschuwen om niet de weg op te gaan als dat niet hoeft. Houd daarom de weersvoorspellingen in de gaten en zoek een vaste plek om te verblijven als het veel gaat sneeuwen.
Off-grid kamperen kan, maar niet altijd op de meest idyllische plekken
Zweden en Noorwegen zijn normaal gesproken een walhalla voor iedereen die graag off-grid in de natuur wilt kamperen. In de winter gaat dit echter niet altijd op. Niet omdat het niet kan i.v.m. zonnepanelen (tenzij je toch in december gaat). Zoals gezegd is het vanaf maart al even lang licht als in Nederland en wekken zonnepanelen op een zonnige dag al best wat energie op, maar veel wildkampeerplekjes (vooral die wat meer afgelegen in de natuur liggen) worden niet sneeuwvrij gehouden en zijn daardoor niet bereikbaar. Er blijven genoeg mooie plekken over – want het is bijna overal wel mooi – maar de meest idyllische plekjes middenin de natuur zijn door de sneeuw in de winter niet toegankelijk. Wij hebben trouwens in twee maanden tijd drie keer op een camping gestaan en voor de rest alleen maar off-grid gekampeerd. Onze zonnepanelen deden het op mooie zonnige dagen best aardig (wel sneeuwvrij houden en schoonmaken) en anders laadde onze huishoudaccu wel voldoende bij tijdens het rijden via de dynamo van de bus. Wil je ook off-grid kamperen tijdens je wintertrip met de camper naar Zweden en Noorwegen? Plaats dan niet alleen zonnepanelen, maar installeer ook een scheidingsrelais of dc/dc charger zodat je de accu ook kan opladen tijdens het rijden.
*Overigens zijn er ook campings open waar je kan verblijven, maar houd er wel rekening mee dat het af en toe goed zoeken is en je mogelijk verder moet rijden. De meeste campings zijn namelijk dicht tijdens het winterseizoen en je opties zijn daardoor wel wat beperkt. Wij hebben in ieder geval op de camping in Trondheim, Östersund en in Jokkmokk gestaan. Deze waren gewoon open in de winter.
Hoe houd je het warm in de camper?
En misschien wel een van de belangrijkste vragen die we altijd krijgen zodra we met de camper op pad gaan in de winter, hoe houd je het warm en hoe voorkom je bevriezing van bijvoorbeeld waterleidingen? Onze beste tip is een dieselkachel. Wij hebben een 2KW Autoterm dieselkachel en die houdt het binnen op de twee laagste standen makkelijk rond de 20 graden in de camper en dan hebben we vaak nog een aantal ramen openstaan voor wat extra ventilatie. Daarnaast is de kachel super zuinig en verbruikt het amper diesel, terwijl je dat wel altijd bij je hebt waardoor je nooit zonder kachel komt te zitten. Dat is wel een prettig idee als je met de camper in de winter naar Scandinavië reist. Investeren in een dieselkachel is daarom zeker de moeite waard!
Ook een investering waard – vinden wij – is vloerverwarming. Het vraagt veel stroom en daarom gebruiken wij het alleen als we op de camping staan, maar als je het dan kan gebruiken is dat wel echt mega fijn! Niets fijner dan in de winter een heerlijk warme vloer onder je voeten! Ook zijn we erg blij met onze motorboiler die niet alleen water kan verwarmen via 230V, maar ook via het koelvloeistofsysteem van de motor van onze camper. Daardoor hebben we na elke rit warm water en dat maakt off-grid kamperen – zeker in de winter – wel echt een stuk aangenamer. Mogelijk dat dit ook een beetje heeft geholpen om bevriezing van leidingen en dergelijke te voorkomen. Door goede isolatie blijft het water in de boiler relatief lang warm en ook in het keukenkastje waar de boiler staat en de meeste waterleidingen liggen is het warm. De koelvloeistof wordt immers 90C° en daardoor merk je ook wat van de warmte in het kastje zelf.
Om het verder warm te houden kun je nog denken aan het meenemen van een extra warm dekbed, het meenemen van extra dekens en een elektrisch deken, je warm aankleden met bijvoorbeeld Noorse sokken en thermokleding, gordijnen of andere verduistering voor de ramen hangen (de meeste kou komt vanaf de ramen) en hiermee ook de cabine afscheiden van de leefruimte achter. In de cabine zijn relatief veel ramen en de ruimte is vaak minder goed geïsoleerd dan de leefruimte. Daardoor is het daar meestal een stuk kouder dan achterin. Hang daarom iets van een gordijn tussen de cabine en leefruimte om de meeste kou buiten de leefruimte te houden. En vergeet natuurlijk ook niet het isoleren van de bus zelf. Isolatie zorgt er niet voor dat de camper warmer is, daarvoor moet je eerst warmte toevoegen, maar het houdt de warmte wel beter binnen.
Wil je hier meer over weten? Bestel dan ons E-book Camper Isoleren, Ventileren & Verwarmen
En hoe zit het dan met het bevriezen van water in de tanks en de leidingen?
Zoals we eerder al benoemde neemt de kans op bevriezing binnen de camper sterk af wanneer je reist tijdens maanden waarbij de temperaturen niet meer zo extreem koud zijn. Maar het meest belangrijke is wel een kachel. Zo houd je het binnen op temperatuur en bij ons was dit voldoende om bevroren leidingen en vorstschade te voorkomen. Misschien hadden we geluk, maar in combinatie met goede isolatie werkte het voor ons wel. Anders kun je de warme luchtstroom van de kachel eventueel nog via een buis geleiden naar ruimtes waar de warmte van de kachel minder goed bij kan. Denk aan ruimtes waar de vers watertank, waterpomp en waterleidingen liggen, maar ook de ruimte waar de huishoudaccu staat. Ook die kan meestal niet zo goed tegen vorst. Is dat niet mogelijk of vind je dat te veel gedoe, dan kun je ook een heat pack in de betreffende ruimte leggen.
De afvalwatertank is apart het vermelden waard. Deze hangt bij veel mensen namelijk onder de bus en dan is de inhoud tijdens een winter naar Scandinavië natuurlijk zo bevroren. Veel mensen kiezen er daarom voor om een jerrycan binnen te plaatsen om daar het afvalwater tijdelijk in op te vangen. Wij hebben echter maar een klein camperbusje (Sprinter L1H1) en die ruimte hadden we niet. We hebben daarom een 12V verwarmingsmat onder de afvalwatertank geplakt en deze vervolgens geïsoleerd met Armaflex. De verwarmingsmat slaat aan bij een temperatuur van een paar graden boven 0 om bevriezing te voorkomen en slaat weer uit als het weer voldoende op temperatuur is gekomen. Dat vraagt wel een beetje stroom (zo’n 50 Watt), maar niet zoveel dat off-grid kamperen niet meer kan. Wij loosden ook altijd waar mogelijk zodat we eigenlijk nooit met een volle afvalwatertank reden. De tankverwarming slaat dan minder vaak aan (want minder inhoud om te verwarmen) en hoefde daardoor soms helemaal niet aan. Want als de tank leeg is of er zit maar een klein beetje in is verwarmen niet per se nodig.
Met de camper in de winter naar Zweden en Noorwegen is absoluut een uitdaging die je niet moet onderschatten, maar met een goede voorbereiding en gezond verstand is het ook best goed te doen en staat je vast en zeker een hele mooie en bijzondere camperreis te wachten! Hopelijk helpen onze tips en ervaringen je om een beter beeld te krijgen van zo’n wintertrip en welke voorbereidingen nuttig zijn voordat je op reis gaat.
Dit artikel bevat een affiliate link. Lees hier meer over in de disclaimer.
