Koken op inductie in de camper
Koken in de camper doen de meeste mensen nog altijd op gas. Het is goedkoop en makkelijk aan te sluiten, maar wie volledig off-grid wil staan en niet afhankelijk wil zijn van gas kan er ook voor kiezen om in de camper elektrisch te gaan koken op inductie (let op: inductie is een andere vorm van elektrisch koken dan keramisch). Je bent daardoor volledig zelfvoorzienend, je hebt geen ruimte meer nodig voor een gasfles, het is veilig en ook nog eens hartstikke duurzaam.
Toch kiezen veel mensen niet voor deze optie tot koken in de camper. Vooral omdat er op het gebied van elektra meer complexiteit en budget bij komt kijken, maar ook omdat online al snel wordt gezegd dat koken op inductie in de camper onmogelijk is. Het zou te veel stroom vragen en in een camper is dat niet te doen. Wij zouden het echter eerder een interessante uitdaging noemen i.p.v. onmogelijk, want inmiddels kunnen we uit eigen ervaring zeggen dat het wel degelijk mogelijk is en we heel blij zijn met deze optie om te koken. Sterker nog, we zouden niet anders meer willen 🙂
Voor- en nadelen elektrisch koken in de camper
Het grote voordeel van elektrisch koken in de camper op inductie is de efficiëntie (koken gaat razendsnel) en dat het veiliger is dan gas. Bij het koken ontstaan er namelijk geen vlammen waardoor er ook geen verbrandingsgassen vrijkomen. Daarnaast wordt bij een inductieplaat de kookzone alleen heet als er een pan op staat en koelt deze relatief snel weer af als je de pan eraf haalt. Verder hoef je ook geen ruimte te maken voor een gasfles voorzien van een gasbun met ventilatie naar buiten. Een ander voordeel is dat je in combinatie met een huishoudaccu, zonnepanelen en een lader om de accu ook tijdens het rijden op te kunnen laden helemaal zelfvoorzienend kunt zijn. Je bent tenslotte niet meer afhankelijk van gas en kan daardoor dus ook voor langere tijd naar plekken waar gas minder of niet zomaar beschikbaar is.
Nadelen zijn er natuurlijk ook, maar die beperken zich vooral tot het budget en de complexiteit van de elektra. Koken op inductie vraagt veel stroom en daardoor heb je een meer uitgebreide elektra set-up nodig dan gebruikelijk. Denk aan een grotere omvormer en een lithium accu met alle complexe elektracomponenten die bij zo’n lithium set-up horen. Zo’n set-up levert je dan wel weer meer voordelen op dan alleen de mogelijkheid om te kunnen koken op inductie in de camper. Zo is een lithium accu lichter van gewicht, is deze efficiënter met opladen en kan deze dieper ontladen worden dan een loodaccu. En een grotere omvormer is naast koken op inductie ook bruikbaar voor een koffiemachine of een waterkoker bijvoorbeeld. In totaal moet je rekenen op zo’n 3 tot 5 keer meer budget, maar daar krijg je dan ook een hoop voor terug. De set-up hoeft overigens ook niet per se zó groot als veel mensen beweren. Hieronder leggen we uit hoe dat zit.
Capaciteit berekenen koken op inductie camper
Vooropgesteld vraagt elektrisch koken op inductie in de camper veel stroom. Dat is gewoon zo, maar wat is precies veel? Veel mensen die geïnteresseerd zijn in koken op inductie kijken alleen naar het maximaal vermogen van de kookplaat (meestal zo’n 3500 Watt) en concluderen dat dit geen doen is in een camper. Dit getal is echter gebaseerd op twee kookzones die tegelijkertijd op de hoogste stand (P) staan. Dat gebruikt niemand, wij zelfs thuis – waar we ook op inductie koken – niet. Want bij zo’n hoge stand brand je eten aan of kookt je water over. Wij namen daarom de proef op de som en kookten een pastamaaltijd voor twee personen om te kijken wat dat in de praktijk doet. Immers meten is weten. Een pastamaaltijd is dan een goed uitgangspunt omdat je eerst water aan de kook moet brengen, dat tien minuten aan de kook moet houden en daarnaast een pan opzet met bijvoorbeeld wat groente of vlees om te bakken.
We brachten 750 ml water aan de kook op stand 8, lieten het daarna tien minuten koken op stand 5 en bakten op de tweede kookzone daarnaast wat plantaardig gehakt met rode saus op stand 6. De hele maaltijd kostte zo’n 25Ah aan accucapaciteit (dit is ook afhankelijk van de efficiëntie van de kookplaat en pannen, hoeveel water je kookt en of je de deksel op de pan houdt bij het koken) en het continu vermogen kwam op zijn piek niet boven de 1600 Watt uit, een groot deel van het koken zelfs niet eens boven de 1200 Watt. Bereiden we een maaltijd waarbij we alleen hoeven te bakken, dan komt de piek vaak niet eens boven de paar honderd Watt uit.
Wat zegt dat precies? In ieder geval dat de kans wel héél erg klein is dat je aan het maximaal vermogen van 3500 Watt komt en je daardoor heb je dus ook niet per se een grote omvormer van 3000 of 5000 Watt nodig. Wij hebben daarom gekozen voor een omvormer met een continu vermogen van 1600 Watt. Dat is meer dan genoeg en we kunnen er ook nog de koffiemachine en waterkoker op gebruiken. Maar 25Ah accucapaciteit is natuurlijk best veel in zo’n korte tijd. Echter koken wij en ook veel andere camperaars zo’n maaltijd niet elke dag. Wij warmen regelmatig ook alleen een soepje op, eten een maaltijdsalade of maken wraps met rauwe groente waarbij we alleen wat pijnboompitjes roosteren. Dat kost je aanzienlijk minder vermogen omdat je minder kookzones gebruikt (of zelfs een dagje niet) en je geen water aan de kook hoeft te brengen en te houden. Gemiddeld gezien ben je dan veel minder capaciteit kwijt aan koken.
Met een vergelijkbaar kookgedrag als wij voor twee personen valt het in de praktijk dus wel mee hoe vaak je die 25Ah haalt. Daarnaast is het goed om te weten dat een lithium accu geschikt is om tot 90% te ontladen. Stel dat je toch elke dag zo’n pastamaaltijd kookt en samen met alle andere elektrische verbruikers (koelkast, verlichting, laptop opladen etc.) zo’n 70A per dag verbruikt, dan kun je met een 200Ah lithium accu nog steeds bijna drie dagen off-grid staan. Dat is zonder bijladen via zonnepanelen of de dynamo tijdens het rijden. Ga je een stukje rijden en/of heb je zonnepanelen op je dak liggen, dan laadt een lithium accu relatief snel bij. Ze hebben namelijk een lagere interne weerstand tijdens het laden dan loodaccu’s zoals AGM dat hebben. Vooral de laatste 20% gaat door die oplopende interne weerstand (daardoor gaat er minder stroom lopen) bij loodaccu’s erg moeizaam. Wij hebben dan ook gekozen voor een 200Ah lithium accu. Dat is vooralsnog meer dan genoeg en we kunnen er ook de koffiemachine, waterkoker en onze andere elektrische apparaten op gebruiken.
Elektra set-up koken op inductie in de camper
De hele elektrische set-up in een camper om te kunnen koken op inductie ziet er door de keuze voor een lithium accu wel wat anders uit. De set-up wordt complexer en daardoor ook duurder. Hieronder vind je alle benodigdheden waar je rekening mee moet houden bij een lithium set-up, los van de standaard componenten die doorgaans binnen een camper elektrasysteem aanwezig zijn. Wil je weten wat een product precies kost of wil je het product bestellen? Kijk dan even in onze webshop waar je veel elektra onderdelen kan vinden of bestel gelijk een compleet elektra pakket.
200Ah lithium accu: zoals je hebt kunnen zien in de berekening is het echt niet nodig om een paar honderd Ah aan lithium accu’s te kopen. 200Ah is voldoende, maar houd dit ook aan als minimum als je ook een paar dagen off-grid wilt staan zonder toevoeging van stroom via de zonnepanelen of het bijladen via de dynamo tijdens het rijden. Kook je iets uitgebreider dan wij doen? Kies dan voor meer capaciteit.
BMS: het BMS is een speciale beveiliging voor lithium accu’s. Deze controleert de staat van de accu, voornamelijk de celspanning en temperatuur. Het BMS kan de acculader stoppen (als de accu overladen wordt) of verbruikers uitschakelen (indien de accu een te lage capaciteit bereikt). Daarnaast zal het BMS voorkomen dat er geladen wordt als de temperatuur te laag of te hoog is om schade aan de accu te voorkomen.
Battery Protect: een battery protect (accubewaker) is een elektrische schakelaar die de verbinding tussen de accu en alle elektrische verbruikers zoals verlichting en de koelkast onderbreekt zodra de accu onder een bepaalde capaciteit komt. Dat wordt geconstateerd en doorgegeven door het BMS. Daarmee wordt voorkomen dat de lithium accu te diep ontladen wordt. De battery protect staat op zichzelf, maar het is beter om deze te plaatsen i.c.m. een BMV Monitor. Deze is zeer nauwkeurig en geeft jou ook direct inzicht in de huidige accustatistieken.
Victron MPPT met bluetooth: een MPPT is een laadregelaar om de wisselende spanning/stroom combinatie van een zonnepaneel om te zetten in een stabiele spanning voor de accu. De MPPT met bluetooth is duurder in aanschaf, maar is nodig om in te stellen dat het zonnepaneel is gekoppeld aan een lithium accu. Deze moet namelijk met een andere spanning geladen worden dan een loodaccu. Het voordeel is dat je daardoor gelijk ook de opbrengst en allerlei andere statistieken van het paneel kan uitlezen op je smartphone via de gratis Victron Connect App.
Zonnepaneel: wij kamperen net als veel anderen het liefst off-grid, maar accepteer dat er soms omstandigheden zijn waardoor er ook een grens aan zit. Bij slecht weer of in de winter levert een paneel nu eenmaal minder op, terwijl je dan vaak wel meer stroom verbruikt. Als je de ruimte en het budget hebt zeker doen, maar het is echt niet per se nodig om 500+ Watt aan zonnepanelen op je dak te leggen om te kunnen koken op inductie. Wij hebben 320 Watt op het dak liggen. Dat is niet overdreven veel, maar dat hoeft dus ook niet. We kunnen immers alleen op de accu al zo’n drie dagen vrij staan en dat wordt alleen maar meer als we kunnen bijladen via de zonnepanelen of de dynamo tijdens het rijden. Zelfs in maart in Scandinavië – als de zon nog vrij laag staat en minder sterk is – konden we bijna de gehele reis van twee maanden off-grid kamperen doordat de accu werd bijgeladen via het zonnepaneel en de dynamo tijdens het rijden.
DC/DC Charger: als je de huishoudaccu via de dynamo van het voertuig tijdens het rijden wilt opladen moet je een scheidingsrelais plaatsen. Die voorkomt dat de startaccu wordt leeg getrokken en je de motor niet meer kan starten. Wie gebruik maakt van een lithium accu moet echter een dc/dc charger plaatsen in plaats van een gewoon scheidingsrelais. Die voorkomt niet alleen dat de startaccu van het voertuig wordt leeg getrokken en je de motor niet meer kunt starten, maar die voorkomt ook dat de lithium accu wordt opgeladen met te hoge (of lage) spanningen die kunnen zorgen voor schade aan de accu.
Victron Multiplus 12/2000/80: zoals je hebt kunnen zien in de berekening verbruikt een inductieplaat best wat stroom, maar voor de gemiddelde campingmaaltijd bij lange niet zoveel als bij de productomschrijving wordt aangegeven aan maximaal vermogen. Wij hebben daarom gekozen voor een Victron Multiplus 12/2000/80 met een continu vermogen van 1600 Watt. Kook je uitgebreider dan wij doen en wil je er zeker van zijn dat je omvormer voldoet? Kies dan voor een Victron Multiplus 12/3000. De Multiplus serie is sowieso handig omdat het een omvormer en acculader in één is. Tevens werkt deze perfect samen met de Victron Digital Multi Control.
Digital Multi Control: kun je op inductie koken op een camping? Zeker! Met de digital multi control kun je namelijk niet alleen de omvormer in- en uitschakelen, maar je kunt er ook heel handig het stroomlimiet tussen twee wisselstroombronnen mee instellen. Als de walstroom op de camping bijvoorbeeld niet genoeg Ampère levert voor je inductieplaat, dan kun je op de digital multi control aangeven wat de camping wel aan Ampère levert. Tijdens het koken wordt dan de resterende benodigde hoeveelheid stroom tijdelijk aangevuld door de Victron Multiplus. Zo kun je met een kleine campingaansluiting toch grotere vermogens gebruiken in de camper.
In de camper koken op inductie met een loodaccu
Elektrisch koken in de camper op inductie is ook mogelijk met een loodaccu, maar wij raden dat niet aan. Je moet namelijk veel meer accucapaciteit meenemen vergeleken met een lithium accu. Dat komt doordat bij grote stromen een lood(zwavelzuur)accu last krijgt van twee verschijnselen. Zo neemt de totale beschikbare accucapaciteit af naarmate de ontlaadstroom toeneemt, dit is het Peukert Effect. De door de fabrikant opgegeven accucapaciteit is van toepassing wanneer je de accu in 20 uur leeg maakt. Dat betekent dat een 100Ah accu na 20 uur lang 5A te leveren leeg is. Ga je de ontlaadstroom vergroten tot ruim 100A of meer – doordat je gaat koken op inductie – dan is de totale accucapaciteit veel lager. Een gemiddelde loodaccu heeft een Peukert factor van 25%, maar dit kan oplopen tot wel 50% verlies van je accucapaciteit. Een 100Ah accu kan dan slechts 50Ah leveren voordat deze leeg is. Daarnaast ontstaat door te hoge ontlaadstroom (veel) warmte en is er sprake van sulfatering in een loodaccu, beide hebben een slechte invloed op de capaciteit en levensduur.
Wil je toch koken op inductie met een loodaccu, dan is een AGM accu het meest geschikt voor hoge ontlaadstromen. Bij lithium accu’s volstaat het om de maximale ontlaadstroom van de accu in de specificaties op te zoeken om te bepalen of dit voldoende is om te kunnen koken op inductie. Bij een loodaccu doe je er goed aan om de maximale ontlaadstroom te beperken tot ongeveer 20% van de totale accucapaciteit. Als je wilt gaan koken op inductie heb je al snel 1200 Watt nodig om water te laten koken (in de piek soms meer), dit is omgerekend naar 12 Volt precies 100 Ampère. Uitgaande van 20% maximale ontlaadstroom kom je dus uit op een accucapaciteit van 500Ah en dat is dan ook wel het minimale om mee te nemen. Het kan, maar het is een wat overdreven set-up voor campers. Daarom kiezen de meeste mensen bij dit soort vermogens of capaciteiten voor een lithium accu (ook omdat deze tot wel vijf keer meer cycli heeft). Twee AGM accu’s van 250Ah vragen immers ook om best wat budget en je gooit er ook nog eens zo’n 130 kg aan gewicht bij.
Wil je meer weten over stroom in de camper en een lithium/AGM set-up installeren?
Bestel dan ons E-book Camper Elektra.
Dit artikel bevat een affiliate link. Lees hier meer over in onze disclaimer.
