Koken in de camper doen de meeste mensen nog altijd op gas. Het is goedkoop en makkelijk aan te sluiten, maar wie volledig off-grid wil staan en niet afhankelijk wil zijn van gas kan er ook voor kiezen om in de camper elektrisch te gaan koken op inductie (let op: inductie is een andere vorm van elektrisch koken dan keramisch). Je bent daardoor volledig zelfvoorzienend, je hebt geen ruimte meer nodig voor een gasfles, het is veilig en ook nog eens hartstikke duurzaam.
Toch kiezen veel mensen niet voor deze optie tot koken in de camper. Vooral omdat er op het gebied van elektra meer complexiteit en budget bij komt kijken, maar ook omdat online al snel wordt gezegd dat koken op inductie in de camper onmogelijk is. Het zou te veel stroom vragen en in een camper is dat niet te doen. Wij zouden het echter eerder een interessante uitdaging noemen i.p.v. onmogelijk, want inmiddels kunnen we uit eigen ervaring zeggen dat het wel degelijk mogelijk is en we al heel wat jaren heel blij zijn met deze optie om te koken. Sterker nog, we zouden niet anders meer willen 🙂
Voor- en nadelen van koken op inductie in de camper
Het grote voordeel van elektrisch koken in de camper op inductie is de efficiëntie (koken gaat razendsnel) en dat het veiliger is dan gas. Bij het koken ontstaan er namelijk geen vlammen waardoor er ook geen verbrandingsgassen vrijkomen. Daarnaast wordt bij een inductieplaat de kookzone alleen heet als er een pan op staat en koelt deze relatief snel weer af als je de pan eraf haalt. Verder hoef je ook geen ruimte te maken voor een gasfles voorzien van een gasbun met ventilatie naar buiten. Een ander voordeel is dat je in combinatie met een huishoudaccu helemaal zelfvoorzienend kan zijn. Je bent tenslotte niet meer afhankelijk van gas en kan daardoor dus ook voor langere tijd naar plekken waar gas minder of niet zomaar beschikbaar is. Het is dan wel belangrijk dat je voldoende stroom kan blijven opwekken, bijvoorbeeld via zonnepanelen op het dak of tijdens het rijden via de dynamo. Anders word je afhankelijk van de walstroom op een camping.
Nadelen zijn er natuurlijk ook, maar die beperken zich vooral tot het budget en de complexiteit van de elektra. Koken op inductie vraagt namelijk veel stroom en daardoor heb je ook een ander en meer uitgebreid elektrasysteem nodig. Denk aan een grotere omvormer (bij voorkeur minimaal 1600 Watt) en een lithium accu (bij voorkeur minimaal 200Ah) met alle componenten die nog extra komen kijken bij zo’n lithium set-up. Maar zo’n lithium set-up levert je dan wel weer meer voordelen op dan alleen de mogelijkheid om te kunnen koken op inductie in de camper. Zo is een lithium accu veel lichter in gewicht (zo’n 3 x lichter), is deze efficiënter tijdens het opladen en kan deze dieper ontladen worden (van maximaal 50% à 70% bij loodaccu’s tot 90% bij lithium accu’s) dan een loodaccu. Daarnaast kun je een grotere omvormer voor meerdere doeleinden toepassen. Zo kun je het hoge vermogen ook gebruiken voor bijvoorbeeld een koffiemachine of waterkoker. Je hoeft dan geen pannetje met water meer op het fornuis op te warmen. Hiervoor moet je wel rekenen op zo’n 2 tot 3 x meer budget ten opzichte van een off-grid elektra installatie op basis van een AGM loodaccu, maar daar krijg je zoals gezegd ook een hoop voor terug. En de elektra set-up hoeft niet zó groot als veel mensen beweren. Hieronder en aan de hand van een praktijktest om te kijken hoeveel stroom koken op inductie in de camper kost leggen we uit hoe dat zit.
Stroomverbruik koken op inductie in de camper
Vooropgesteld vraagt elektrisch koken op inductie in de camper veel stroom, maar wat is precies veel? Veel mensen die geïnteresseerd zijn in koken op inductie in de camper kijken namelijk alleen naar het maximaal vermogen van de kookplaat. Dit vermogen ligt meestal rond de 3500 Watt en op basis daarvan wordt geconcludeerd dat dit te veel is voor in een camper. Een logische gedachte, alleen is dit vermogen gebaseerd op twee kookzones die tegelijkertijd op de hoogste stand staan. Wij koken thuis ook op inductie en gebruiken nooit twee kookzones tegelijk op deze stand en gebruiken überhaupt weinig de hoogste stand. Want de hoogste stand is eigenlijk alleen handig om bijvoorbeeld snel water aan de kook te brengen, maar voor de rest zorgt de hoogste stand er alleen maar voor dat het water overkookt of dat je eten verbrandt. Wij namen daarom de proef op de som en kookten een pastamaaltijd voor twee personen om te kijken wat dat in de praktijk doet. Meten is weten tenslotte. Een pastamaaltijd is dan een goed uitgangspunt omdat je eerst water aan de kook moet brengen, dat zo’n tien minuten aan de kook moet houden en daarnaast een pan opzet met bijvoorbeeld wat groente of vlees om te bakken.
We brachten 750 ml water aan de kook op stand 8 (± 1200 Watt), lieten het daarna tien minuten koken op stand 5 (± 450 Watt) en bakten op de tweede kookzone daarnaast wat plantaardig gehakt met rode saus op stand 6 (± 550 Watt). Het genoemde wattage bij een bepaalde stand kan per kookplaat wat verschillen, maar is ongeveer hetzelfde bij kookplaten met twee kookzones met een maximaal vermogen van 3500 Watt. De hele maaltijd kostte ons zo’n 25A aan accucapaciteit (dit is ook afhankelijk van de efficiëntie van de kookplaat en pannen, hoeveel water je kookt en of je de deksel op de pan houdt bij het koken) en het continu vermogen kwam op zijn piek niet boven de 1600 Watt uit, een groot deel van het koken zelfs niet eens boven de 1200 Watt. Bereiden we een maaltijd waarbij we alleen hoeven te bakken, dan komt de piek vaak niet eens boven de paar honderd Watt uit.
Als je kijkt naar het stroomverbruik tijdens het koken is de kans héél erg klein dat je aan het maximaal vermogen van 3500 Watt komt. Hierdoor heb je ook niet per se een extra grote omvormer van 3000 Watt of 5000 Watt nodig. Wij maken daarom gebruik van een Victron Multiplus omvormer met een continu vermogen van 1600 Watt. Na jaren gebruik is dat voor ons nog altijd meer dan genoeg en we kunnen er ook makkelijk onze Nespressomachine en waterkoker op gebruiken. Maar 25 Ampère in zo’n korte tijd is natuurlijk best wel veel. Zeker als daar gedurende de dag nog het verbruik van bijvoorbeeld verlichting, een koelkast en het opladen van een laptop bij komt. Afhankelijk van je verbruik verder kom je dan makkelijk uit op een totaalverbruik van zo’n 60A en als je ook in de winter kampeert en daardoor meer verbruikt misschien wel zo’n 80A per dag. Máár niet iedereen kookt elke dag pasta of een vergelijkbare maaltijd. Wij warmen bijvoorbeeld ook regelmatig alleen een soepje op, eten een maaltijdsalade, maken wraps met rauwe groente waarbij we alleen wat pijnboompitjes roosteren, koken buiten boven een kampvuur als het weer het toelaat of gaan zo nu en dan ook eens uiteten. Dat kost je veel minder vermogen omdat je minder kookzones gebruikt of zelfs een dagje niet en je niet voor alle maaltijden water aan de kook hoeft te brengen (wat de meeste energie kost). Gemiddeld gezien ben je dan veel minder capaciteit kwijt aan koken. Overigens heeft het geen zin om de kookstand lager te zetten in de hoop het verbruik te verminderen. Het wattage gaat dan wel naar beneden, maar de kooktijd wordt daardoor langer waardoor je totale verbruik hetzelfde blijft.
Met een vergelijkbaar kookgedrag als wij voor twee personen valt het in de praktijk dus wel mee hoe vaak je die 25A haalt. Daarnaast is het goed om te weten dat de meeste lithium accu’s geschikt zijn om tot 90% te ontladen. Dus stel dat je toch elke dag zo’n pastamaaltijd kookt en samen met alle andere elektrische verbruikers (koelkast, verlichting, telefoon opladen etc.) zo’n 60A per dag verbruikt, dan kun je met een 200Ah lithium accu nog steeds zo’n drie dagen (3 x 60A = 180A) off-grid staan zonder de accu te diep te ontladen. Die drie dagen is ook nog eens zonder bijladen via zonnepanelen of via de dynamo tijdens het rijden. Ga je een stuk rijden en/of schijnt de zon, dan laadt een lithium accu relatief snel bij. Ze hebben namelijk een lagere interne weerstand tijdens het laden dan loodaccu’s zoals AGM dat hebben. Vooral de laatste 20% gaat door die oplopende interne weerstand (daardoor gaat er minder stroom lopen) bij loodaccu’s erg moeizaam. Wij hebben daarom gekozen voor een 200Ah lithium accu. Dat is na jaren gebruik (ook in de winter) nog altijd meer dan genoeg en we kunnen er ook de koffiemachine, waterkoker en onze andere elektrische apparaten op gebruiken.
Wat voor elektrasysteem in camper voor koken op inductie?
De hele elektrische set-up in een camper om te kunnen koken op inductie ziet er door de keuze voor een lithium accu wel wat anders uit dan wanneer je zou kiezen voor een set-up op basis van een loodaccu. De set-up wordt complexer en daardoor ook duurder. Hieronder vind je alle benodigdheden waar je rekening mee moet houden bij een lithium set-up, los van de standaard componenten die doorgaans binnen een camper elektrasysteem aanwezig zijn. Wil je weten wat een product precies kost of wil je het product bestellen? Kijk dan even naar onze inkooplijst voor een Lithium Off-Grid Set-up.
200Ah lithium accu: zoals je hebt kunnen zien in de berekening is het echt niet nodig om een paar honderd Ah aan lithium accu’s te kopen. 200Ah is voldoende, maar houd dit ook aan als minimum als je ook een paar dagen off-grid wilt staan zonder toevoeging van stroom via de zonnepanelen of het bijladen via de dynamo tijdens het rijden. Kook je iets uitgebreider dan wij doen? Kies dan voor meer capaciteit. Let er trouwens op dat niet elke lithium accu geschikt is om te koken op inductie. Deze moet wel voldoen aan de maximale ontlaadstroom (in ieder geval 200A of meer). Check hiervoor de specificaties van de accu.
BMS: het BMS is een speciale beveiliging voor lithium accu’s. Deze controleert de status van de accu, voornamelijk de celspanning en temperatuur maar ook de capaciteit indien deze tot een punt komt dat de accu ‘dood’ dreigt te raken door te diep ontladen (1%). Als het BMS constateert dat daarin iets niet goed is, zal deze de acculader stoppen en/of verbruikers uitschakelen ter bescherming van de lithium accu. Heb je een lithium accu met ingebouwd BMS, dan is een extern BMS niet nodig.
Shunt met BMV Accumonitor & BatteryProtect: voor extra beveiliging van de accu is het aan te raden om een Shunt+BMV accumonitor (waarmee je o.a. de accucapaciteit in de gaten kan houden) en een BatteryProtect (accubewaker/elektrische schakelaar) te plaatsen. Deze werken samen en schakelen alle verbruikers zoals verlichting en de koelkast uit als de accu een te lage capaciteit bereikt (bij lithium accu’s tot 90%). Dit voorkomt dat de accu te diep ontladen wordt en beschadigd raakt. Het is dus een stukje extra bescherming van je accu.
Victron MPPT met bluetooth: een MPPT is een laadregelaar om de wisselende spanning/stroom combinatie van een zonnepaneel om te zetten in een stabiele spanning voor de accu. De MPPT met bluetooth is duurder in aanschaf, maar is nodig om in te stellen dat het zonnepaneel is gekoppeld aan een lithium accu. Deze moet namelijk met een andere spanning geladen worden dan een loodaccu. Het voordeel is dat je daardoor gelijk ook de opbrengst en allerlei andere statistieken van het zonnepaneel kan uitlezen op je smartphone via de gratis Victron Connect App.
Zonnepaneel: wij kamperen net als veel anderen het liefst off-grid, maar accepteer dat er soms omstandigheden zijn waardoor er ook een grens aan zit. Bij slecht weer of in de winter levert een zonnepaneel nu eenmaal minder op, terwijl je dan vaak wel meer stroom verbruikt. Als je de ruimte en het budget hebt zeker doen, maar het is echt niet per se nodig om 500+ Watt aan zonnepanelen op je dak te leggen om in de camper te kunnen koken op inductie. Wij hebben 320 Watt op het dak liggen. Dat is niet overdreven veel, maar dat hoeft dus ook niet. We kunnen tenslotte alleen op de accu al zo’n drie dagen vrij staan en dat wordt alleen maar meer als we kunnen bijladen via de zonnepanelen of de dynamo tijdens het rijden. Zelfs in maart in Scandinavië – als de zon nog vrij laag staat en minder sterk is – konden we bijna de gehele reis van twee maanden off-grid kamperen doordat de accu werd bijgeladen via het zonnepaneel en de dynamo tijdens het rijden.
DC/DC Charger: als je de huishoudaccu via de dynamo van het voertuig tijdens het rijden wilt opladen moet je een scheidingsrelais plaatsen. Die voorkomt dat de startaccu wordt leeg getrokken en je de motor niet meer kan starten. Wie gebruik maakt van een lithium accu moet echter een dc/dc charger plaatsen in plaats van een gewoon scheidingsrelais. Die voorkomt niet alleen dat de startaccu van het voertuig wordt leeg getrokken en je de motor niet meer kunt starten, maar die voorkomt ook dat de lithium accu wordt opgeladen met te hoge (of lage) spanningen die kunnen zorgen voor schade aan de accu.
Victron Multiplus 12/2000/80: zoals je hebt kunnen zien in de berekening verbruikt een inductieplaat best wat stroom, maar voor de gemiddelde campingmaaltijd bij lange niet zoveel als bij de productomschrijving wordt aangegeven aan maximaal vermogen. Wij hebben daarom gekozen voor een Victron Multiplus 12/2000/80 met een continu vermogen van 1600 Watt. Kook je uitgebreider dan wij doen en wil je er zeker van zijn dat je omvormer voldoet? Kies dan voor een grotere Victron Multiplus 12/3000 met een continu vermogen van 2400 Watt. De Multiplus serie is sowieso handig omdat het een omvormer en acculader in één is. Tevens werkt deze perfect samen met de Victron Digital Multi Control.
Digital Multi Control: kun je op inductie koken op een camping? Zeker! Met de digital multi control kun je namelijk niet alleen de omvormer in- en uitschakelen, maar je kunt er ook heel handig het stroomlimiet tussen twee wisselstroombronnen mee instellen. Als de walstroom op de camping bijvoorbeeld niet genoeg Ampère levert voor je inductieplaat, dan kun je op de digital multi control aangeven wat de camping wel aan Ampère levert. Tijdens het koken wordt dan de resterende benodigde hoeveelheid stroom tijdelijk aangevuld door de Victron Multiplus. Zo kun je met een kleine campingaansluiting toch grotere vermogens gebruiken in de camper.
Inductie kookplaat: wij hebben gekozen voor een 230V inductie kookplaat van Ikea. Deze werkt perfect en ook veel van onze klanten die zijn gaan koken op inductie zijn tevreden over deze kookplaat. Maar je kan natuurlijk ook prima voor een andere kookplaat kiezen. Let dan wel op het vermogen van de kookplaat per kookzone. Sommige inductie kookplaten hebben namelijk een minimaal vermogen van 1000 Watt per kookzone. In combinatie met een Victron Multiplus 12/2000/80 met een continu vermogen van 1600 Watt is dit niet voldoende wanneer je twee kookzones gebruikt.
In de camper koken op inductie met een loodaccu
Elektrisch koken in de camper op inductie is ook mogelijk met een loodaccu, maar wij raden dat niet aan. Je moet namelijk veel meer accucapaciteit meenemen vergeleken met een lithium accu. Dat komt doordat bij grote stromen een lood(zwavelzuur)accu last krijgt van twee verschijnselen. Zo neemt de totale beschikbare accucapaciteit af naarmate de ontlaadstroom toeneemt, dit is het Peukert Effect. De door de fabrikant opgegeven accucapaciteit is van toepassing wanneer je de accu in 20 uur leeg maakt. Dat betekent dat een 100Ah accu na 20 uur lang 5A te leveren leeg is. Ga je de ontlaadstroom vergroten tot ruim 100A of meer – omdat je in de camper gaat koken op inductie – dan is de totale accucapaciteit veel lager. Een gemiddelde loodaccu heeft een Peukert factor van 25%, maar dit kan oplopen tot wel 50% verlies van je accucapaciteit. Een 100Ah accu kan dan slechts 50Ah leveren voordat deze leeg is. Daarnaast ontstaat door te hoge ontlaadstroom (veel) warmte en is er sprake van sulfatering in een loodaccu, beide hebben een slechte invloed op de capaciteit en levensduur.
Wil je toch in de camper koken op inductie met een loodaccu, dan is een AGM accu het meest geschikt voor hoge ontlaadstromen. Bij lithium accu’s volstaat het om de maximale ontlaadstroom van de accu in de specificaties op te zoeken om te bepalen of dit voldoende is om te kunnen koken op inductie. Bij een loodaccu doe je er goed aan om de maximale ontlaadstroom te beperken tot ongeveer 20% van de totale accucapaciteit. Als je wilt gaan koken op inductie heb je al snel 1200 Watt nodig om water te laten koken (in de piek meer), dit is omgerekend naar 12 Volt precies 100 Ampère. Uitgaande van 20% maximale ontlaadstroom kom je dus uit op een accucapaciteit van 500Ah en dat is dan ook wel het minimale om mee te nemen. Het kan, maar het is een wat overdreven set-up voor campers. Daarom kiezen de meeste mensen bij dit soort vermogens of capaciteiten voor een lithium accu (ook omdat deze tot wel vijf keer meer cycli heeft). Twee AGM accu’s van 250Ah vragen tenslotte ook om best wat budget en je gooit er ook nog eens zo’n 130 kg aan gewicht bij.
Wil je meer weten over stroom in de camper en het installeren van een lithium/AGM set-up?
Bestel dan mijn E-book Camper Elektra.
Dit artikel bevat een affiliate link. Lees hier meer over in onze disclaimer.
