Waar je thuis minimaal beschikt over een 4-pits fornuis en bent aangesloten op het gas- en elektriciteitsnetwerk, is dat in de camper wel even anders. Zo heb je vaak niet meer dan twee pitjes en moet je rekening houden met de brandstof waar je op wilt koken. Dat kan op gas, diesel of inductie. In dit artikel bespreken we de drie opties van hoe je kan koken in de camper, leggen we uit wat de voor- en nadelen zijn en kijken we welke manier van koken in de camper het best bij jou past.
Koken in de camper doen de meeste mensen nog altijd op gas, maar er zijn ook nog andere opties. Zo wordt koken op diesel of inductie in de camper bijvoorbeeld steeds populairder. Zelf hebben we inmiddels twee bestelbussen omgebouwd naar camper en voor onze huidige camper hebben we de drie opties tot koken serieus overwogen en uitgezocht. Het is ons toen opgevallen dat elke optie zo zijn eigen voor- en nadelen heeft en er dus geen goede of foute keuze in te maken is. Het gaat er meer om welke manier van koken het best bij jou én je camper past.
Koken in de camper op gas
In de camper koken op gas is nog altijd het meest populair. Het is goedkoop en sommigen gebruiken het gas ook voor de boiler, kachel of absorptiekoelkast waarmee gas ook voor meerdere doeleinden gebruikt kan worden. Het meest gebruikte gas in campers is butaan en propaan. Butaangas is het best in Europa verkrijgbaar, vooral de blauwe Campingaz flessen kun je bij veel supermarkten, campings en tankstations eenvoudig ruilen voor een nieuwe. Butaan is populair vanwege de hoge verbrandingswaarde, maar heeft een kookpunt van ongeveer 0°C. Het gas wordt dan vloeibaar en is niet meer bruikbaar. Propaan heeft een kookpunt van ongeveer -42°C en is daardoor beter geschikt voor kamperen in de winter. Daarom is butaan in Noord-Europa nauwelijks verkrijgbaar en propaan wel. Daar moet je dus wel even op letten.
Koken op LPG in de camper – een mengsel van propaan en butaan – wordt steeds populairder. Het is vaak goedkoper dan de andere genoemde gassen, het gas is het hele jaar door geschikt en je kan een vaste tank plaatsen. Dit moet echter wel een speciale damptank (met LPG filter) zijn die in het verwarmde deel van de camper geplaatst wordt. Het is namelijk verboden om LPG uit de brandstoftank van het voertuig zelf te halen en door de warmte binnen voorkom je dat de butaan bij koude temperaturen toch vloeibaar wordt en achterblijft in de tank. Let er wel op dat je in een aantal landen niet zelf de tank mag vullen en je aangewezen bent op speciale vulstations. Ook is LPG met name in Scandinavië nauwelijks verkrijgbaar en minder geschikt als je alleen tijdens een bepaald seizoen gaat kamperen. LPG wordt namelijk geleverd in verschillende verhoudingen propaan en butaan, afhankelijk van het jaargetijde. Zo is het in de winter belangrijk dat er geen zomer getankt gas meer in de tank zit.
Het grote voordeel van koken op gas in de camper zit ‘m dus vooral in het budget. Het is goedkoop en je hoeft geen ingewikkelde constructies met elektra of brandstofleidingen naar de tank te maken zoals dat bij diesel of inductie wel het geval is. Maar nadelen zijn er natuurlijk ook. Zo moet je in de camper niet alleen ruimte maken voor een gasfles, maar ook voor een lichtdichte kist (gasbun) met ventilatie in de vloer naar buiten. Gas is namelijk zwaarder dan lucht waardoor het bij een lekkage in de camper blijft hangen als er geen ventilatie is. Dat is natuurlijk hartstikke gevaarlijk. Een gaslek zorgt namelijk niet alleen voor brand- en explosiegevaar, maar je kan er ook moe van worden waardoor je in slaap valt en niet meer wakker wordt. Installeer daarom altijd een gasmelder om een gaslek vroegtijdig op te sporen. Verder moet je er rekening mee houden dat je een gasfles nooit zelf mag vullen en dat je in verschillende landen ook verschillende vulnippels nodig hebt om aan te sluiten op de gasdrukregelaar.
Koken op gas in de camper is vooral interessant voor wie op zoek is naar een betaalbaar systeem. Het aansluiten, vullen of omruilen en de verschillende vulnippels kunnen soms wat ingewikkeld zijn, maar als je eenmaal een keuze hebt gemaakt voor een specifiek gas wordt dat steeds makkelijker.
Koken op diesel in de camper
De meeste campers rijden op diesel en dat is dan ook gelijk het grote voordeel van koken op diesel in de camper. De brandstof heb je altijd bij je. Je hoeft dus niet speciaal op zoek naar een gasvulstation om je gasfles te vullen of om te wisselen. Gewoon bij het tankstation de tank volgooien met diesel is genoeg. Een interessante optie dus voor mensen die liever geen gas aan boord willen hebben, maar ook voor wie minder ruimte tot zijn beschikking heeft. Je hoeft immers geen ruimte te maken voor een gasfles in een luchtdichte kist met ventilatie naar buiten en er is tijdens het koken geen sprake van open vuur. Dat maakt koken op diesel in de camper een stuk veiliger dan koken op gas. Ook omdat diesel minder brandbaar en explosief is dan gas. Het verbrandingsproces vindt plaats in een gesloten omgeving m.b.v. een verbrandingsventilator. Om de verbrandingsgassen naar buiten af te voeren moet je wel een uitlaat naar buiten plaatsen. Koken op diesel gebruikt dan geen zuurstof vanuit de camper waardoor er geen dieselgeur in de leefruimte terecht komt.
*Note: tijdens het opstarten vraagt de gloeiploeg van een dieselkookplaat kortstondig veel stroom om genoeg warmte te creëren. Daarna verbruiken alleen het pompje en de ventilator een kleine hoeveelheid stroom. Vergeet dit verbruik niet mee te nemen tijdens het berekenen van je stroomverbruik en neem de dieselkookplaat mee in je camper elektra schema.
Er zijn echter maar drie serieuze aanbieders voor een 12 Volt dieselkookplaat: Wallas XC DUO, Webasto X100 en Safire CERA22. Mede hierdoor is een dieselkookplaat voor in de camper vrij duur in aanschaf. De kookplaten hebben doorgaans twee keramische platen, waarvan eentje meer is ingericht als ‘slow cooker’ of warmhoudplaat. Daardoor duurt het relatief lang om een maaltijd te maken. Een dieselkookplaat is namelijk niet zo efficiënt en video’s op YouTube laten zien dat een pannetje water aan de kook brengen toch al snel zo’n 15 minuten kost. Dat is best lang natuurlijk. Op de ‘slow cooker’ plaat duurt dat zelfs nog langer. Het voordeel is wel dat de kookplaat met de deksel dicht lucht langs het warme element in de camper blaast. In kleine campers kan de dieselkookplaat daardoor ook gebruikt worden als (bij)verwarming. Dat maakt een aparte kachel mogelijk overbodig. In dat geval is ook de investering minder groot dan in eerste instantie gedacht. Het bespaart je immers misschien wel een aparte (diesel)kachel.
Koken op diesel in de camper is vooral interessant voor wie liever geen gas aan boord wil hebben en de investering in een geschikt elektrasysteem om te kunnen koken op inductie te duur vindt. Dat het langer duurt om een maaltijd te koken of een kopje thee te zetten vind je niet zo’n probleem.
Koken in de camper op inductie
Ook inductie is een manier van koken die je nog niet zo veel ziet in campers, maar net als diesel heeft ook inductie een paar interessante voordelen ten opzichte van gas. Zo hoef je ook bij deze optie geen rekening te houden met gasvulstations, een luchtdichte kist met ventilatie naar buiten en is het eveneens veiliger koken omdat er geen open vuur is. Maar het echt grote voordeel is de efficiëntie van inductie. De kookzones verwarmen relatief snel waardoor je binnen no time een pannetje water aan de kook brengt. Koken gaat dan ook veel sneller dan bij diesel of gas het geval is. Interessant dus voor wie zonder enige vorm van brandstof wil koken en efficiënt wil koken. Door alle elektra die hiervoor nodig is kun je volledig zelfvoorzienend off-grid kamperen en profiteren van een aantal extra’s. Zo heb je onder andere een grotere omvormer nodig die je ook kan gebruiken voor een waterkoker of koffiemachine bijvoorbeeld.
Een inductieplaat kost niet zoveel geld en je hebt ook geen brandstof nodig om te kunnen koken, maar aan de elektra die nodig is hangt wel een prijskaartje. Koken op inductie vraagt namelijk veel stroom en daardoor heb je een elektra set-up nodig die wat complexer en daarmee ook een stuk duurder is dan bij koken op gas of diesel het geval is. Denk aan een lithium accu met BMS, grote omvormer, battery protect, MPPT met bluetooth voor het zonnepaneel en een DC/DC omvormer om de accu ook tijdens het rijden op te kunnen laden. Alles bij elkaar vraagt dat al snel om drie tot vijf keer meer budget. In onze huidige camper hebben we gekozen om te gaan koken op inductie en onze ervaring is echter dat de hele elektra set-up – afhankelijk van je kookgedrag – niet zó groot en duur hoeft te zijn als veel mensen op forums en social media beweren. Lees hier meer over onze ervaring met koken op inductie in de camper. Zelfs tijdens een wintertrip naar Noorwegen konden we door ons kookgedrag een beetje aan te passen nog prima off-grid kamperen. Maar een lithium elektra set-up is dan nog steeds wel een flinke investering. Dat moet je het wel waard vinden.
Koken op inductie is vooral interessant voor wie zonder enige vorm van brandstof wil koken, houdt van efficiëntie en ook de andere voordelen van een lithium systeem kan waarderen. Dat je daarvoor meer budget moet vrijmaken vind je niet zo’n probleem.
Dit artikel bevat een affiliate link. Lees hier meer over in de disclaimer.
