Op een olifant rijden kan echt niet meer. Een beetje reiziger weet dat inmiddels ook en haalt hard uit naar toeristen die zich van alle bekritiserende berichtgevingen niets aantrekken. In plaats van de wrede olifantenritjes is er echter een nieuwe attractie in opkomst: de olifantenopvang. Maar is het goede imago van deze toeristische goudmijn wel écht zo goed en is het überhaupt mogelijk om op een diervriendelijke manier dichtbij de olifant te komen?
Van olifantenrit naar olifantenopvang
De wereld van olifant rijden is dikke business. Toeristen betalen maar al te graag voor een unieke ervaring met wilde dieren. Wanneer krijg je immers de kans om zo dichtbij te komen? De olifant, met zijn rustige en vriendelijke uitstraling, is daar perfect geschikt voor. Toch krijgt deze activiteit de laatste jaren veel kritiek over zich heen en zijn er verschillende organisaties die er serieus werk van maken om dit soort dierenattracties definitief een halt toe te roepen. Terecht. Want achter dit soort activiteiten schuilt een wrede aanpak, waar helaas nog niet iedereen van op de hoogte is. De dieren worden net zolang mishandeld tot ze mentaal breken en niet anders kunnen dan hun baas netjes gehoorzamen. Toch krijgt deze business een steeds slechter imago, mede dankzij de inzet van organisaties zoals World Animal Protection. Op den duur moeten ze hopelijk allemaal de tent sluiten. Maar wat doen we dan met al die olifanten?
Ze worden opgevangen met als doel ze een nog zo fijn mogelijk leven te geven. Het liefst in een omgeving waar de olifant zoveel mogelijk weer olifant mag zijn. Het goede imago van de olifantenopvang haalt de toerist weg van de ritjes en trekt ze naar de opvangcentra, waar ze de olifanten van dichtbij kunnen bekijken en mogen helpen ze te verzorgen. Als paddenstoelen schieten dit soort initiatieven uit de grond. Maar zijn al deze olifanten echt allemaal gered? Zou kunnen, maar volgens het onderzoek Taken for a ride van World Animal Protection kun je daar gerust wat vraagtekens bij zetten. De olifanten worden weliswaar beter behandeld, maar ze mogen vaak alleen weer olifant zijn onder bepaalde voorwaarden. Ze moeten namelijk nog steeds toeristen ontvangen en ‘vermaken’. Goedbedoeld betalen zij veel geld om een dagdeel als vrijwilliger met de olifanten door te brengen. Ze mogen de olifanten voeren, wassen, met ze knuffelen en zelfs met ze spelen in de rivier. Het is een mooi gezicht, maar van natuurlijk gedrag is geen sprake.
Een olifant is een intelligent en wild dier
Het bekende gezegde dat iemand een olifantengeheugen heeft komt niet zomaar ergens vandaan. Olifanten behoren tot een van de intelligentste dieren op aarde. Ze vergeten niets en daarom is het aannemelijk dat olifanten binnen een opvangcentra luisteren naar hun verzorger om te voorkomen dat ze worden geslagen of op een andere manier worden mishandeld. Olifanten kunnen immers niet overleven op basis van instinct, maar krijgen het aangeleerd tijdens hun groei. Net als bij mensen. In het wild wordt dit door de ouders gedaan, maar binnen de olifantenopvang zijn het de verzorgers die gedragsuitingen aanleren. Daarom is het voor de opvang ook zo aantrekkelijk om jongen uit het wild te halen of om binnen de opvang te fokken. Het vrijwillig meedoen van de olifant lijkt dan heel normaal, maar is geen natuurlijk gedrag en dus eigenlijk helemaal niet zo ‘gewoon olifant mogen zijn’.
Door hun indrukwekkende indeling en formaat hersenen hebben olifanten vergelijkbare gedragingen als mensen. Zo hebben ze niet alleen een goed geheugen, maar tonen ze ook emoties zoals rouw en stress. Olifanten kunnen daardoor zelfs lijden aan een posttraumatische stressstoornis. Dat heeft ook te maken met het sociale gedrag van deze dieren. Ze zijn erg gehecht aan familie en soortgenoten binnen de eigen gemeenschap. Ook aan verzorgers kunnen ze gehecht raken en dat is precies waar een échte goede opvang zich onderscheidt van de slechte. Een verzorger kent deze eigenschap van de olifant en zal daardoor alleen vrijwilligers toelaten die echt iets willen en kunnen betekenen voor de lange termijn. Geen toeristen die een dagdeel mee willen doen waardoor de olifant elke dag weer tientallen nieuwe gezichten voorbij ziet komen.
Diervriendelijk olifanten kijken
Olifanten zijn indrukwekkende dieren. Het is immers het grootste landdier op aarde. Begrijpelijk dat veel mensen deze dieren graag met eigen ogen willen zien. Het goede nieuws is dat dit ook op een diervriendelijke manier mogelijk is. Dat betekent zonder direct contact met mensen en het liefst binnen hun eigen leefomgeving. Zo kan de olifant op een natuurlijke wijze leven zonder de mens verplicht een plezier te hoeven doen. Een olifant is immers geen attractie.
Voorbeelden waar men op een diervriendelijke manier olifanten kan spotten zijn o.a. National park Etosha in Namibië, South Luangwa National Park in Zambia, Chobe National Park in Botswana en Wilpattu National park in Sri Lanka. Hier hebben diverse wilde dieren duizenden vierkante kilometers aan beschermd leefgebied waar ze helemaal vrij mogen rondlopen zonder direct contact met de mens. Het is mogelijk om hier safari’s te maken waarbij de dieren op gepaste afstand zijn te spotten. Grote delen van de parken zijn niet toegankelijk voor buitenstaanders waardoor de dieren er vrijwillig voor kunnen kiezen om ver van de toeristische paden te blijven en volledig in het wild door te brengen. Wil je toch naar een opvang? Besef dat de mogelijkheid tot direct contact tussen mens en een wild dier nooit een goed idee is. Ook niet binnen een opvang. Dat zouden we alleen uit noodzaak moeten doen om de dieren te helpen, niet voor ons eigen plezier.
Alleen zo kan de olifant weer écht olifant zijn.
