De wereld van analoge fotografie is rijk aan verschillende formaten, technieken en camera’s. De meeste fotografen kiezen voor 35 mm of 120 film. 120 film is een rolformaat dat in 1901 werd geïntroduceerd door Kodak. Dit brede filmformaat (ongeveer 60 mm breed) biedt ruimte voor grotere beeldformaten dan het kleinere 35mm-formaat. Hierdoor krijg je een groter negatief, wat leidt tot een hoger kwaliteit beeld met meer details. 120 film kan echter in verschillende formaten worden gebruikt. In deze blog zet ik de drie populairste 120 film formaten voor je op een rij en bespreken we de verschillen.
De verschillende formaten 120 film
Binnen het rolformaat 120 film zijn er drie bekende film formaten te gebruiken: 6×4,5, 6×6 en 6×7. Deze formaten verwijzen naar de afmetingen in centimeters van de opgenomen beelden op de film. Afhankelijk van de analoge camera die je gebruikt en het gekozen filmformaat, kunnen er meestal 10 tot 16 foto’s op één rol worden gemaakt.
6×4,5 film formaat
Het 6×4,5 formaat is de kleinste 120 film en wordt gewaardeerd om zijn efficiëntie. Met een beeldafmeting van 6 cm breed en 4,5 cm hoog biedt het namelijk een beeldverhouding van 4:3, wat vergelijkbaar is de (bijna vierkante) beeldschermen van vroeger. Bovendien kan je door het compacte film formaat tot 16 beelden schieten op een enkele filmrol, wat meer is dan bij andere 120 film formaten. Ook de camera’s die dit formaat ondersteunen, zoals de bekende Mamiya 645, zijn vaak lichter en compacter. Dit maakt het de perfecte keuze voor bijvoorbeeld reis- en straatfotografie. De camera is namelijk niet alleen makkelijker mee te nemen, maar door het lichte gewicht is het ook een camera waarmee je nog scherpe foto’s uit de hand kan schieten. Met het kleinere formaat lever je wel een beetje op kwaliteit in t.o.v. de grotere film formaten, maar vergeleken met de kleinere 35mm-film is het een enorm verschil.
Afmetingen beeld: 6 cm x 4,5 cm
Aantal foto’s per rol: 16 beelden
Aspect ratio: 4:3 (vergelijkbaar met moderne beeldschermen)
Voordelen:
- Meeste aantal foto’s per filmrol
- Compact en lichte camera’s, waardoor makkelijker mee te nemen en scherpe foto’s uit de hand
- De aspect ratio sluit goed aan bij gangbare formaten, wat handig is bij digitalisering
Nadelen:
- Kleiner negatief, waardoor mindere kwaliteit dan andere 120 film formaten en minder geschikt voor hele grote afdrukken
6×6 film formaat
Het 6×6 formaat is waarschijnlijk de meest iconische van de drie. Met een beeldgrootte van 6 cm bij 6 cm biedt dit formaat een perfect vierkant beeld, met een beeldverhouding van 1:1. Deze verhouding dwingt de fotograaf om anders naar composities te kijken, omdat er geen sprake is van horizontale of verticale oriëntatie. Veel fotografen waarderen deze creatieve vrijheid van het vierkante beeld. Je hoeft je namelijk niet af te vragen of je een horizontale of verticale compositie moet kiezen. Dit is vooral ideaal voor het schieten van portretten, landschappen en kunstfotografie. Een nadeel is dat je minder foto’s uit een filmrol haalt, meestal 12 beelden, dan bij het kleinere 6×4,5 formaat. Bovendien zijn de camera’s die dit formaat ondersteunen, zoals de iconische Hasselblad 500C/M, vaak groter, zwaarder en duurder.
Afmetingen beeld: 6 cm x 6 cm
Aantal foto’s per rol: 12 beelden
Aspect ratio: 1:1 (vierkant)
Voordelen:
- Uniek vierkant beeld
- Creatieve vrijheid, je hoeft geen specifieke compositie te kiezen
- Grotere negatieven dan 6×4,5, wat zorgt voor een hogere beeldkwaliteit
Nadelen:
-
- Weinig aantal foto’s (12) per filmrol
- Camera is vaak te zwaar voor wie graag compact en lichtgewicht reist of graag uit de hand fotografeert
6×7 film formaat
Van de drie 120 film formaten is de 6×7 het grootste, en komt het met een beeldverhouding van 5:4 het dichts in de buurt van traditionele printformaten. Door het beeldformaat van 6 cm bij 7 cm heb je een groot beeldformaat, wat zorgt voor een hoge beeldkwaliteit met veel details. De camera, waaronder de bekende Mamiya RB67 en Pentax 67, zijn echter groot, zwaar en prijzig. Ze worden doorgaans dan ook vooral gebruikt voor studiowerk of worden gebruikt in combinatie met een statief. Door het zware gewicht is het namelijk moeilijk om vanuit de hand scherpe foto’s te krijgen. Bovendien kan je door het grote beeldformaat slechts 10 opnamen per filmrol maken. Dit maakt het beeldformaat en de bijbehorende camera’s minder geschikt voor fotografen die veel onderweg zijn. Daarentegen is het de beste keuze voor de hoogste beeldkwaliteit en voor wie professioneel met analoge fotografie bezig is en zijn werk bijvoorbeeld op groot formaat wil afdrukken.
Afmetingen beeld: 6 cm x 7 cm
Aantal foto’s per rol: 10 beelden
Aspect ratio: 5:4 (vergelijkbaar met grootformaat afdrukken)
Voordelen:
- Maximale beeldkwaliteit
- Geschikt voor professionele analoge fotografie en grote printafdrukken
- Natuurlijke beeldverhouding van 5:4
Nadelen:
- Minst aantal foto’s (10) per filmrol
- Grote en zware camera’s
- Het formaat en gewicht van de camera vereist een langzamere workflow om onscherpe foto’s te voorkomen (zoals werken met een statief)